Anja, we kennen elkaar nu 3 jaar en toch reken ik je nog af op je verleden, vooroordelen noemen ze dat. Het is met enige schaamte dat ik je deze foto toon, word je niet doodmoe van steeds weer die confrontatie met je verleden?

"Nee, eigenlijk niet, waarom? ... (denkt even na) Ik ben steeds bereid daarover in dialoog te gaan. Ik merk dat sommige mensen moeilijk kunnen geloven dat iemand met een heel zwaar verleden kan veranderen. Enkele dagen geleden help ik een man, op de kinderboerderij, nootjes rapen. Achteraf hoor ik van een mede-stagiair, “die man was gechoqueerd en kon niet vatten dat jij hem geholpen hebt met zijn zakje noten, jij met je ALF verleden”."

Je bent naar aanleiding van je boek regelmatig in de media. Je bent heel open over je verleden zonder er mee te koop te lopen. Maar in die interviews mis ik Wendy Huyghe?
"Ja, verdomme, iedere keer als ik een interview doe, vraag ik daar een stuk in te verwerken over Wendy. Maar uiteindelijk knippen de journalisten er net dat stuk uit. Wendy heeft zich het eelt op haar vingers getijpt. Dat ze niet, na een paar maanden, is tilt geslagen verwondert mij. We hebben samen heel hard aan dat boek gewerkt. Dikwijls met veel plezier, maar sommige stukken waren zwaar, zowel voor haar als voor mij. Ik heb diep in mijn verleden gegraven tot op het niveau dat ik terug wist hoe ik toen dacht, en mij terug voelde zoals ik mij toen voelde. Ik werd geconfronteerd met feiten waar ik niet fier op was. Dan komen er momenten waar we het even moesten laten rusten."

Ik denk dat deze momenten ook aan Wendy gevreten hebben.
"Ja, er waren momenten dat ze volledig verbouwereerd was. Als journaliste had ze ook stukken uit het gerechtelijk ALF dossier gelezen. Zaken die voor haar toch ook wel moeilijk te vatten waren. Ik had het ook ontzettend moeilijk met terugkijken naar sommige periodes. Hoe heb ik op zo'n korte periode zoveel kunnen uitvreten en meemaken. Dat is voor mij en zeker voor haar niet gemakkelijk om dat te kunnen plaatsen. Maar uiteindelijk is zij het wel die het boek geschreven heeft."

boekbespreking op: http://www.indymedia.be/nl/node/23512

Je krijgt alle twee weken een baxter om je magnesium tekort aan te vullen. Tijdens je eerste verblijf in de gevangenis van Brugge word je geopereerd van een tumor in je hersenen. Als je na je voorwaardelijke invrijheidstelling terug in Brugge komt, dan lijkt het gezondheidsbeleid fel achteruit gegaan.
"Als ik terug kom in Brugge dan heb ik zoiets van, mis ik hier iets? Heb ik dat vorige maal niet gezien? Ik ben toen een aantal maal heen en weer gereisd tussen Brugge en Gent. In Gent waren er geen problemen met de medische verzorging. In Brugge kreeg ik, geen kine, 1 maal een baxter en met veel moeite mijn magnesium pillen. Het resultaat was, dat ik na mijn verblijf in de gevangenis zes maanden heb moeten revalideren, drie maal per week en natuurlijk ook terug baxters. Maar ook naar de andere mensen toe leek de medische verzorging fel achteruit gegaan. Hoe kan dat? Het is uiteindelijk dezelfde dokter die me destijds wel goed heeft opgevolgd en nu leek alles verslechtert. Er zijn mensen gestorven, die geen medische hulp kregen als ze die vroegen. Dit heeft heel wat commotie doen ontstaan zowel bij de gedetineerden als bij de cipiers. Voor die ommezwaai vind ik geen enkele verklaring. Volgens de wet Dupont heeft een gedetineerde in de gevangenis, recht op een gelijkwaardige medische verzorging, als de verzorging die buiten de gevangenis wordt verstrekt."

Hoe reageren uw ex-medegevangenen op uw boek en dan specifiek op die medische feiten die in je boek staan?
"Een paar mensen die destijds met mij in Brugge in de gevangenis zaten en daar nog steeds zitten, schrijven dat ze heel blij zijn dat die dingen nu ook worden gezegd. Meestal wordt dit krampachtig stil gehouden. Enkelen die ondertussen vrij zijn, waren heel ontroerd. Ze krijgen nu eindelijk de erkenning, van het gebeurde en het mag geweten worden."

Je staat nu naast de betoging en neemt foto's terwijl je er vroeger in meestapte.
"Ik ben tijdens mijn eerste verblijf in Brugge serieus beginnen nadenken. Waar ben ik tot nu toe mee bezig geweest en wat heb ik bereikt. Het was me duidelijk dat ik een andere weg op wilde met de rest van mijn leven."

"Ik maak nu foto's en vraag aan de mensen waarom ze actie voeren. Door hierover artikels te schrijven en de foto's te publiceren hoop ik dat de lezers er ook eens over nadenken. Het is een totaal andere manier van actie voeren. Ik ben nu media-activist. Ik denk dat ik op deze manier veel meer mensen bereik. Als je meeloopt in een betoging dan heeft de maatschappij zoiets van 'lap daar staan ze weer', zonder dat ze weten waarover het gaat. Ik ontmoet soms jongeren die me een spiegel van mijn verleden voorhouden. Voor hen heb ik het boek geschreven, in de hoop dat ze leren uit- en nadenken over mijn fouten."

Je staat ook op de foto met een grote rugzak.
"Mijn bijnaam is 'huisjesslak', want in die rugzak zit mijn hele hebben en houden. Ik heb geen vaste verblijfplaats, ik slaap deels bij mijn ouders, deels bij vrienden. Ik ben altijd onderweg met die grote rugzak, met mijn fotomateriaal, handdoek, tandenborstel, onderbroek, pyjama, schoolkaften, boeken. Alles wat ik nodig hebt steekt daarin. Die rugzak is een deel van mij. Sommige mensen vragen me of dat ding niet ontzettend lastig is. Maar het is een goede rugzak, een goed huisje. Ik doe dat niet voor mijn plezier, gelukkig ben ik hier en daar welkom om te overnachten. Maar soms heb ik het gevoel dat ik terug bezig ben zoals op mijn 14 jaar met die rugzak en die slaapzak zeul, zeul. Maar het is nu wel een ander concept. De mensen zijn lief en zeggen me steeds dat ze het niet erg vinden dat ik blijf logeren, maar ik zou toch veel liever een eigen stek hebben."

Op je 14 was het een eigen keuze, dat is het nu niet. Ik had de illusie dat iemand die uit de gevangenis wordt ontslagen, geholpen wordt. Een dak boven je hoofd, is toch een basisrecht. Je bent nu ruim een jaar vrij en hebt nog steeds geen woning.
"Ik leef momenteel van een invaliditeits uitkering, ik studeer nog en doe stage. De huurprijzen in de stad zijn voor mij onbetaalbaar. Ik sta reeds vier jaar op een wachtlijst voor een sociaal appartementje in Antwerpen. Die wachtlijsten zijn enorm lang.
Voor briefwisseling heb ik een referentie adres bij het OCMW van Hove. Maar telkens naar Hove om mijn briefwisseling op te halen is onpraktisch."

"Ik heb getracht, mij in Antwerpen, te laten inschrijven op een refentieadres bij een privé persoon, maar de dienst bevolking weigert. Hiervoor ben ik nu weer naar de rechtbank moeten stappen, 3 bezoeken aan de dienst bevolking en een brief van mijn advokaat hebben niet geholpen. Normaal kwam de zaak op 4 oktober voor in kortgeding, maar ondertussen is de zaak 14 dagen uitgesteld. Een vaste woning is niet alleen voor mij een probleem, maar voor veel gevangenen. Je wordt bijvoorbeeld in voorwaardelijke vrijheid gesteld, op voorwaarde dat je een vaste woonst hebt of vast werk. Dikwijls zijn de banden met vrienden en familie verbroken, probeer dat dan maar eens te regelen vanuit de gevangenis. Soms heb je gevangenen die na een korte straf van drie, vier maanden de gevangenis uitkomen met in een kartonnen doos, heel hun hebben en houden en die nergens heen kunnen. Dikwijls zijn ziekenkas en identiteitskaart niet orde. De gevolgen mag je raden."

In de Vacature van deze week staat een indrukwekkende foto van Joost De Bock. Vijftien vrouwen in wit en zwart gestreepte kleding, vastgeklonken aan hun enkel, keren na een dag werken terug naar de gevangenis.
"Deze foto geeft me wel heel gemengde gevoelens. Langs de ene kant, werken deze mensen en kunnen ze zich zo nuttig voelen. Maar werken zouden ze ook binnen de gevangenismuren kunnen. Langs de andere kant doet het me aan de middeleeuwse schandpaal denken. Door zo in het openbaar tentoongesteld te worden breek je die mensen. Hoe moeten deze vrouwen zich voelen?"

Wat is heel moeilijk in de gevangenis?
"Je zit met je eigen schuldbesef en daarbij wordt je beetje bij beetje geconfronteerd met de soms verschrikkelijke daden van anderen. Je kan niet even een blokje om lopen of een pintje gaan pakken om wat afstand te nemen. Neen het blijft tussen die vier muren op je huid kleven. Je leeft daar gedwongen samen en wordt constant geleefd. Zonder enige vorm van privacy. Als je, om het plat te zeggen, de schijterij hebt en de cipier heeft geen zin om je WC papier te verschaffen, dan heb je pech en je kamergenoten ook, punt andere lijn. Als je je daar niet naar schikt, krijg je sancties die kunnen gaan van tuchtrapport tot in afzondering te worden gezet. Het enige wat van jezelf is zijn je gedachten."

Wat houdt die eenzame opsluiting in?
"Voor erge misdrijven zoals bijvoorbeeld fysiek geweld tegen medegevangenen of cipiers vlieg je in het cachot. Ze kunnen je daar 9 dagen ononderbroken opsluiten, alleen, soms naakt vastgebonden op een betonblok. Dan stel ik mij de vraag, wat voor nut heeft dat? Wordt iemand daar kalmer door? Nee, denk ik. Dan komt een cipier die persoon voederen, een bedpan onder hun poep schuiven voor de behoefte. Daar kalmeer je niet iemand mee, integendeel daar breek je iemand mee. Daar help je iemand alleen maar meer de put in. Is het medisch te verantwoorden 9 dagen vast te liggen op een blok? Je moet geen medicus zijn om daar de gevolgen van op je lichaam in te schatten. Met je spieren, met je gemoedstoestand. Ik heb vrouwen gekend die in crisis over de rooie gingen. Bijvoorbeeld een vrouw die juist van assisen kwam en haar straf wist en kompleet door het lint ging. Help je zo iemand er dan mee om die in afzondering te leggen en vast te snoeren of help je iemand door ermee proberen te praten? Ook vrouwen die zich in de gevangenis ontzettend automutileren of proberen zelfmoord te plegen, dan is de reactie van directie, hop het cachot in. Om terug op die foto te komen, het cachot heeft me niet geholpen een beter mens te worden. En zo denk ik ook niet dat het trachten te breken van die vrouwen hun betere mensen gaat maken."

Nu moeten we het gesprek wel wat lichter maken, want ik zit hier met mijn hoofd tussen mijn knieën.

Op deze foto sta je tussen andere Brandpunt 23 fotografen.
"Ja, Brandpunt23 en Leo zijn schoenen. Ik wil 100 foto's van Leo zijn schoeisel maken. Je wou het gesprek een lichtere toon geven. Dit is lichter. Het is een ludiek project en zoals je op de foto ziet vindt Leo het zelf ook grappig."
www.brandpunt23.com

Als ik de huidige Anja vergelijk met de Anja van het boek, dan spreken we over, voor mij, twee verschillende personen. Hoe evolueer je in godsnaam van een wild om je heen slaande rebel, die de hele wereld klote vindt, naar een charmante jonge idealistische vrouw.
"Dank U, bloos, bloos. Tijdens mijn verblijf in Brugge en zeker ook toen ik wist dat ik die tumor in hoofd had zitten, ben ik meer en meer gaan nadenken over mijn verleden. Wat heb ik tot nu toe bereikt? Dat bleek niet veel. Het was doeltreffender geweest om met een kraampje op de Meir te gaan staan. Ik ben daar 8 maand intensief , zonder hulp van een psychiater, mee bezig geweest. Bezig met mezelf in de ogen te durven kijken. Van wat ik zag heb ik keihard moeten slikken. Uiteindelijk heb ik de beslissing genomen, dat ik mijn idealen op een andere meer constructieve manier ga verdedigen. Fotografie is een van de middelen, mijn opleiding voor jeugd en gehandicapten zorg een andere. Ik denk dat ik nu tegen jongeren kan zeggen: 'je kan dit wel gaan verkondigen en dit gedrag vertonen, maar uiteindelijk zal het resultaat een jeugdinstelling of een gevangenis zijn.” Ik heb voor mezelf de lijnen uitgezet waarbinnen ik blijf en ik wijk daar niet meer van af. Geweld valt niet binnen die lijnen."

Ik hoor je bij deze foto nog zeggen. “En de ram neem je NIET bij de horens vast. Dan denkt die dat je wil vechten en ik wil GEEN kindjes door de lucht zien vliegen en ouders die wenend naar het ziekenhuis komen.” De kinderen hangen aan je lippen en je straalt meer gezag uit dan de 2 juffen die zijn meegekomen. Dit is echt op je lijf geschreven.
"Op de kinderboerderij ben ik op een constructieve manier bezig met mens, dier en milieu. Het is een biologisch-ecologische boerderij. En het geeft me enorm veel voldoening mijn stage daar te kunnen doen. Ik kom daar niet mijn uren vullen voor school. Voor mij is dit een van de peilers waarop ik mijn leven verder bouw. Buiten de kinderen en volwassenen komen hier ook mensen met motorische, psychische of mentale beperkingen. Ik leer de kinderen respect voor de dieren, hun medemens en het milieu. Hoe je met dieren omgaat zegt ook iets over jezelf en hoe je met andere mensen omgaat. Ik eet nog steeds geen vlees. Ik lust het ook niet. Maar ik respecteer dat andere mensen er anders over denken."

Anja, dank je voor de babbel en wil je nog iets kwijt?
"Ja, wil je het stuk over Wendy niet wegknippen. (lacht)"

Anja Hermans wordt op 6 oktober om 14h op Het Andere Boek geinterviewd door journalist Steven De Bock