Marc-Antoon25 juni 2009 – 15:18

Wat is het doel van deze VN-conferentie? “Dat hangt er vanaf aan wie je het vraagt,” vertelt Aldo Caliari aan de telefoon. “Als je het vraagt aan de delegaties uit de ontwikkelingslanden, dan is het doel om op een democratische manier te spreken over de oorzaken van de crisis en over lange-termijn hervormingen van het internationale financiële en monetaire systeem. Als je het vraagt aan de delegaties uit de rijke landen, dan gaat het enkel over de vraag hoe de VN geld kan uitdelen om de impact van de crisis op de ontwikkelingslanden te verzachten.”

Globale hervormingen versus cosmetica?
Aldo Caliari: “Inderdaad. En de reden waarom we met een crisis zitten is precies dat er een aantal fouten zijn ingebakken in het systeem. Je kan niet gewoon zeggen: 'we gaan je wat geld geven om de gevolgen van de crisis te verzachten', want dan kom je in de toekomst vroeg of laat weer met hetzelfde probleem te zitten.”

“Wat deze crisis blootlegt is vooral een groot probleem van onrechtvaardigheid. Want de landen die nu disproprtioneel zwaar gebukt gaan onder de gevolgen van de crisis, waren in de jaren 80 en 90 - bij de vorige hervormingen van het financiële en monetaire systeem - helemaal niet uitgenodigd aan de onderhandelingstafel. Ook nu nog niet, want de G20 omvat wel enkele grote ontwikkelingslanden, maar is ook geen inclusief forum waar alle landen vertegenwoordigd zijn. Zo kan het niet verder: iedereen deelt in de klappen als degenen die het systeem opzetten de boel verknallen. Iedereen moet dus het recht hebben om in de discussie gehoord te worden.”

De conferentie is voorbereid door een Commissie van Experts onder leiding van Nobelprijswinnaar economie Joseph Stiglitz. Wat waren de conclusies van die Commissie?
Aldo Caliari: “De experts zeggen openlijk dat de oorzaak van deze crisis het geloof is dat markten zichzelf reguleren en zonder interventie hun eigen evenwicht vinden. Dat is een belangrijk inzicht, maar het is in feite niet zo verschillend van wat nu zelfs het IMF en het Financial Stability Forum toegeven: dat er onvoldoende toezicht, onvoldoende regels zijn geweest enzo. Maar het verschil is wel dat de Stiglitz Commissie een aantal voorstellen doet die veel verder gaan dan wat die instellingen willen.”

“De dominante actoren willen vooral grote hervormingen vermijden. Er is dus een poging om de zaak af te handelen door te zeggen: 'Inderdaad, er was te weining toezicht, we zullen het systeem een beetje bijsturen'. Maar de Stiglitz Commissie zegt: 'Nee, je hebt écht systemische, lange termijn-hervormingen nodig. Hoe zetten we iets op poten dat dit soort crisissen in de toekomst vermijdt?'”

De Stiglitz Commissie stelt de oprichting van een Global Economic Counsel voor. Wat is dat?
Aldo Caliari: “De bedoeling is om de discussie open te trekken door haar toe te vertrouwen aan de VN. In de VN heb je niet enkel expertise over financiën, maar ook over sociale zaken, gender, mensenrechten,... Als je een financiële crisis hebt, treffen de gevolgen niet alleen de financiële wereld, maar ook al die andere domeinen. Die thema's moeten allemaal mee in rekening genomen worden in de zoektocht naar een nieuwe financiële architectuur voor deze wereld. En dat moet ergens gebeuren. De GEC zou als VN-orgaan zo'n plek kunnen zijn.”

“Maar het belangrijkste punt is de democratisering van de decision making over economische politiek. De G20 is niet echt 'accountable' aan de rest van de internationale gemeenschap. Sommige mensen antwoorden: 'Onderhandelen met 192 landen is onmogelijk'. Maar dat is niet het punt. De vraag is niet hoeveel landen er aan tafel zitten, maar met welk mandaat? De GEC kan perfect werken met een beperkt aantal leden. Maar anders dan in bvb. de G20 – waar elk land in z'n eentje zit – zouden deze landen een 'achterban' vertegenwoordigen. De landen die niet aanwezig zijn, worden dus niet uitgesloten, want ze kunnen de landen die wél rond de tafel zitten op het matje roepen: 'vertegenwoordigen jullie wel echt onze belangen?'”

Waarom boycotten de VS en Europa deze conferentie?
Aldo Caliari: “Het gaat is een kwestie van controle over het debat. Tijdens de Aziatische crisis kregen de getroffen landen zelf de schuld, hoewel dat onterecht was: de oorzaken waren zogezegd hun 'crony capitalism', hun staatsinterventies,... Nu kan niemand de schuld bij de ontwikkelingslanden leggen, want het is heel duidelijk waar deze crisis is begonnen: in de rijke landen.”

“Maar in de manier waarop die waarheid vorm krijgt, staan heel belangrijke zaken op het spel. Want hoe je dat feit definieert – hoe je de verantwoordelijkheid definieert die de rijke landen in de crisis hebben gespeeld – bepaalt voor een groot stuk ook welke rol zij in de toekomst moeten spelen in de opbouw van een nieuw systeem. De dominante positie van de rijke landen wordt bedreigd als ze niet kunnen controleren hoe de zaken worden voorgesteld.”

“En waar controleer je dat debat het best? Niet in de VN, waar elk land één stem heeft, maar in instellingen zoals de Wereldbank of het IMF, waar je als rijk land méér stemmen hebt. Of nog beter in een instelling zoals het Financial Stability Forum, waar de ontwikkelingslanden zelfs niet vertegenwoordigd zijn. Waar zit je beter dan in een body waar je niet eens hoeft te luisteren naar wat de ontwikkelingslanden te zeggen hebben?”

“Het heeft allemaal te maken met macht. De landen die hebben geprofiteerd van het huidige systeem hebben een ingebakken belang bij het weren van deze discussie uit de VN.”

Ze zeggen dat ze niet willen komen omdat mensen zoals Hugo Chavez de conferentie zullen kidnappen om kritiek te spuien op het Westen...
Aldo Caliari: “Ik heb nog nooit een conferentie geweten die werd gekidnapped door een leider. Als je dat wil beletten, dan kom je gewoon af. Je laat Chavez spreken en daarna heb je evenveel tijd om je eigen stem te laten horen. Wat is het probleem?"

"Het is gewoon de zoveelste uitvlucht op rij. Er is ook veel spel gemaakt over de rol van de president van de Algemene Vergadering, Miguel d'Escoto Brockmann – over zijn persoon en over zijn manier van werken. Een maand geleden was dat nieuws, maar er is ondertussen een nieuwe draft opgesteld voor de onderhandelingen, waarin de Europese landen min of meer alles krijgen wat ze verlangden. Toch blijven ze maar over hem doorbomen. Hoe lang gaan ze hem nog als zondebok gebruiken voor hun onwil om te onderhandelen? Het zijn allemaal uitvluchten. De echte kwestie is: hoe blijf je de aandacht afleiden van de kern van de zaak?”