christophe26 mei 2009 – 16:05

Samen met lijsttrekker Kathleen Van Brempt moet ze dan ook nog eens oppassen om niet vermorzeld te worden in de clash der titanen tussen de oud-premiers Dehaene en Verhofstadt.

De Europese verkiezingen gaan over een strijd tussen eurosceptici en eurofielen, zegt Jean-Luc Dehaene.

“Dat klopt langs geen kanten. Het klopt als je naar de Belgische kandidaten kijkt. Zoveel maanden na het uitbreken van de crisis schrijft Verhofstadt nu plots heel voluntaristische voorstellen die mijn fractie al jaren bepleit in het Europees parlement. Maar toen Poul Nyrup Rasmussen, voorzitter van de Europese socialisten in het Europees parlement, in een rapport over private equities en hedge funds - net als Verhofstadt nu - pleitte voor meer reglementering, reageerde zijn liberale fractieleider in het Europees parlement Graham Watson: “Hier zijn de socialisten weer met hun communistische recepten.” Dehaene en Verhofstadt kunnen misschien nog wel akkoord gaan met onze voorstellen, maar eens je kijkt naar het stemgedrag van hun fracties in het Europees parlement klopt dat verhaal niet meer. De fractie van Verhofstadt staat helemaal niet achter zijn voorstellen.”

Maar dus voor de Vlaamse kandidaten klopt het wel. Het gaat niet meer over links en rechts, alleen nog over eurofielen en eurosceptici.

“Dat klopt ook niet. Als je kijkt naar de behandeling van concrete dossiers, zal je zien dat een VLD'er als Dirk Sterckx zich totaal anders gedraagd dan de Belgische socialisten. Hij stemt resoluut en overtuigd voor de liberalisering van de Post en het spoor, terwijl wij met evenveel overtuiging tegen gestemd hebben. Het is dus niet zo dat in het Europees parlement alle nuances tussen links en rechts wegvallen.”

“Maar als je in een debat terecht komt met eurosceptici als LDD of Vlaams Belang bestaat de neiging om te polariseren tussen 'wij' en 'zij'. Maar dat is niet goed want dat verdoezelt de onderliggende politieke keuzes. Mijn CD&V-collega's in het Europees parlement zeggen dat je toch niet van hen kan verwachten dat ze hun hele fractie overtuigen. Ik kan dat wel, hé. Ik doe dat met mijn dossiers wel. Waarom krijgt een Vlaamse socialist zijn 210 koppen tellende fractie wel achter zich en komen de CD&V'ers er van af door te jammeren dat ze geïsoleerd staan in hun fractie? Kies dan een andere fractie.”

Zij zitten natuurlijk met heel veel uitersten in hun fractie.

“Het is de keuze van Wilfried Martens geweest om de onverenigbaren te verenigen, om zowel de tories als de Berlusconi's in zijn fractie te hebben en om een pak conservatieven uit de nieuwe lidstaten binnen te halen die absoluut niets willen weten van sociale wetgeving. De fractie moet maar leven met die realiteit.”

Leven de eurofielen niet in een luchtbel. LDD-kandidaat Eppink zegt dat hij in België met zijn eurorealisme in de marge zit, maar in Nederland is dergelijke scepsis mainstream.

“Het is waar dat België nog één van de enige landen is dat heel voluntaristisch blijft gaan voor Europese integratie. Dat voel je niet meteen in het Europees parlement. Daar zitten nog genoeg mensen die weten dat je Europa nodig hebt om grote problemen als de klimaatwijziging of de financiële crisis aan te pakken. In de ministerraad is dat veel meer een probleem. Daar worden we geconfronteerd met regeringen die het helemaal niet zien zitten dat Europa een grote rol speelt. Aangezien Europese wetgeving gemaakt wordt door zowel het parlement als de raad zit je met een probleem.”

Dreigt die eurosceptische wind ook niet door het parlement te waaien na de verkiezingen? VVD-lijsttrekker Hans van Baalen wil het Europese budget halveren. Straks wordt het parlement bevolkt door dat soort eurosceptici.

“In mijn fractie heb ik nog geen eurosceptische geluiden gehoord. Hoe dat zal zijn in de liberale fractie of in de EVP kan ik niet voorspellen.”

Met welke argumenten overtuigt u tijdens uw campagne pakweg een postbode die niets moet weten van Europa.

“Dat is niet zo moeilijk. Ik zal hem zeggen dat je socialisten nodig hebt om de liberalisering van de post tegen te houden.”

Maar hij ziet wel hoe Europa aan zijn rechten morrelt en de toekomst van zijn job in gevaar brengt.

“Je moet aan de kiezers duidelijk maken dat politici ook op het Europees niveau keuzes maken op basis van hun politieke kleur. En dat je met socialisten de beste garantie hebt dat de markt niet doorslaat. Sommige liberalen vinden dat zelfs de gezondheidszorg mag geliberaliseerd worden. Weet dan waarop je stemt.”

Maar ondertussen blijft de Europese commissie wel tandeloos tegenover de economische crisis. Dan is het toch begrijpelijk dat mensen zich afkeren van de Europese Unie.

“Ik begrijp dat, maar als je meer socialistische parlementsleden zou hebben en meer socialistische commissarissen zou Europa er anders uitzien. Socialisten hebben de richtlijn-Bolkestein compleet uitgekleed. Zonder socialisten was Bolkestein een gevaarlijk monster gebleven.”

Het Europees parlement heeft geen initiatiefrecht en kan dus zelf geen wetsvoorstellen doen. Soms lijkt het wel alsof u alleen maar neoliberale richtlijnen kan bijtimmeren. Dat is wel heel defensief.

“Het parlement heeft strikt gezien geen initiatiefrecht. Dat klopt. Maar toch heeft mijn fractie een voorstel voor kaderrichtlijn dat diensten van algemeen belang wil veilig stellen tegen marktwerking. Strikt gezien zijn de concurrentieregels immers ook van toepassing op overheidsdiensten. Dat wetsvoorstel zal één van de toetsstenen zijn waarop we de volgende Commissie zullen beoordelen. Aanvankelijk was de reactie van de Commissie op de bankencrisis dat de banken zichzelf moeten reguleren, maar nadat we lang en hard op de tafel hebben geklopt, heeft Barroso nu toch gesnapt dat hedge funds en private equities aan banden moeten worden gelegd. Het is dus niet omdat we in het defensief zitten dat we niets kunnen doen. Als we genoeg blijven beuken, krijgen we er wel beweging in.”

Villa Politica zendt uit vanuit het Vlaams en federaal parlement, maar over de werking van het Europees parlement is weinig bekend. Wat kan een parlementslid doen om iets te veranderen?

“Je kan de toestemming krijgen om een initiatiefrapport te maken. Je probeert dan om binnen het parlement aan een meerderheid te bouwen die van de Commissie bindende wetgeving eist. Je kan ook werken met hoorzittingen of mobilisatie om er voor te zorgen dat de Commissie zelf voorstellen indient. Belangrijk is ook dat Commissarissen voortaan altijd de toets van het parlement moeten doorstaan. Wij hebben al duidelijk gemaakt dat de huidige voorzitter van de Europese Commissie Barroso niet op onze steun kan rekenen. Door de manier waarop hij inactief bleef tijdens de economische crisis verdient hij geen tweede kans.”

“Ook de andere commissarissen zullen we op dezelfde manier beoordelen. Een einde stellen aan de opt-out over arbeidstijden en een sluitende regeling voor detachering zodanig dat Poolse arbeiders die op een Belgische werf werken gelijke loon- en arbeidsvoorwaarden krijgen, is voor mijn fractie een enorm belangrijke toetssteen om een commissaris een voldoende of een buis te geven. Voor de rest moet je proberen om de voorstellen van de Commissie in de juiste richting te krijgen. We zijn het enige parlement dat er in slaagt om wetsvoorstellen zo drastisch te wijzigen dat de Commissaris zijn eigen kind niet meer herkent.”

Mobiliseren, zegt u. Dat is wellicht niet makkelijk want er zijn weinig Europese sociale bewegingen.

“Dat valt wel mee. Personen met een handicap, senioren, vrouwenorganisaties, de vakbonden... ze hebben allemaal een Europese koepel. Netwerken begint natuurlijk in de eigen familie. Je moet er in slagen om socialisten en sociaaldemocraten uit 27 landen aan één zelfde zeel te laten trekken. Dat is niet evident. Een Zweedse sociaaldemocraat of een Poolse ex-communist staan niet noodzakelijk in alle dossiers op dezelfde lijn. Om nog te zwijgen over het Britse New Labour. Maar als je de sociale dossiers er op naleest, zal je zien dat we er behoorlijk in slagen om al onze fractieleden op dezelfde lijn te krijgen.”

“Dat is belangrijk want in het Europees parlement heb je niet zoiets als een meerderheid of een oppositie. Als de socialistische fractie met haar 210 leden aan één zeel trekt, kunnen ze niet om ons heen. Je kan bijna geen meerderheden maken als je de socialisten niet mee hebt. Vervolgens moet je kijken naar allianties met andere fracties. Met de groenen werken we goed samen. Met kleinlinks af en toe. Meestal zijn onze voorstellen voor hen net niet goed genoeg, waardoor ze vaak helemaal niets binnenhalen. Dan bestaat de kunst er in om de EVP in twee te splijten en op zoek te gaan naar die christendemocratische parlementsleden die nog een arbeidersachterban hebben. Als we dan ook nog eens de hulp krijgen van de megafoons in de straat lukt dat behoorlijk goed. Als er stevig geprotesteerd wordt op straat krijg je ook liberale leden aan het twijfelen.”

Wie moet er dan wel voorzitter worden van de Europese Commissie?

“Hier wil ik een mea culpa slaan. De socialisten hebben zich hopeloos in eigen voet geschoten doordat Zapatero, Socrates en Brown hebben gezegd dat Barroso een goede kandidaat is. Dat gaat helemaal in tegen de mening van de socialisten in het parlement. Daardoor hebben we zelf geen kandidaat. Poul Nyrup Rasmussen is wat mij betreft een waardige kandidaat.”

Maar officieel is hij geen kandidaat?

“Omdat een stel onnozelaars ons in de rug geschoten heeft.”

Die onnozelaars zijn wel socialisten.

“Daarom sla ik ook een mea culpa.”

Het is niet de eerste keer dat dat gebeurt. Zelfs toen de meerderheid van de Commissie bestond uit socialisten waaide er niet echt een sociale wind door Europa.

“Hallo? Daar ben ik het niet mee eens. Het aantal wetsvoorstellen over sociale rechten dat toen op tafel lag is toch wel groot. Onder het Belgisch voorzitterschap in 2001 werd bijvoorbeeld ook voor het eerst werk gemaakt van een gecoördineerde strijd tegen armoede. Achteraf kan je altijd zeggen: we hadden meer en beter moeten doen. Het is wel waar dat dat ook een periode was waarin socialisten iets te makkelijk mee gingen in het verhaal van de vrije markt die al onze problemen zou oplossen.”

Is er ook geen kloof tussen woorden en daden. Die gecoördineerde actie tegen armoede heeft niet veel uitgehaald. In de Europese Unie leven 78 miljoen inwoners onder de armoedegrens –dat is één Europeaan op zes.

“De Europese instellingen hebben vaak niet de juiste instrumenten om armoede te bestrijden. Binnen Europa moet je veel meer stokken en wortels hebben. Het krijgen van Europese subsidies zou je kunnen afhankelijk maken van het halen van enkele doelstellingen op sociaal vlak. Er moet ook geprobeerd worden om iedereen een waardig inkomen te geven. In ons programma staat dat we daar bindende afspraken rond willen.”

Via een richtlijn?

“Via een richtlijn als het kan. Maar dat zal moeilijk zijn. Want richtlijnen die over sociale rechten gaan, moeten in de ministerraad nog altijd unaniem worden goedgekeurd. Dat is mijn grote frustratie over de Europese conventie (die in 2002 en 2003 de Europese grondwet opstelde, red.). Als ik ergens gefaald heb, is het wel dat ik de vetorechten op die twee terreinen niet heb weggekregen.”

Europa krijgt weinig aandacht in de media. Door de crisis in de media dreigt het nog erger te worden.

“Eigenlijk zou Europa een bijkomend beleidsniveau zijn. Elke journalist zou op zijn terrein ook het Europese niveau moeten volgen. Maar blijkbaar marcheert dat niet en heb je Europese specialisten nodig op redacties.”

Als er gestaakt wordt bij de Post tegen de gevolgen van de liberalisering, rukken alle cameraploegen uit. Maar toen er op Europees niveau beslist werd om te liberaliseren was er geen enkele journalist aanwezig.

“Dat is dikwijls het probleem met Europese dossiers. De concrete positieve of negatieve gevolgen zijn vaak pas veel later merkbaar. Ik zal nooit vergeten hoe een Belgisch minister van Consumentenzaken – ik noem geen namen (Het gaat om Freya Van den Bossche, red.) - trots aankondigde dat consumenten bij de aankoop van koelkasten en wasmachines voortaan twee jaar garantie kregen in plaats van één jaar. Maar niemand schreef er bij dat die minister drie jaar te laat was met omzetting van de Europese wet die dat verplichtte. Dat was een beetje pijnlijk.”

Europa is te moeilijk, te institutioneel.

“Dat is belachelijke zever. Het is dankzij Europa dat Belgische papa's en mama's drie maanden en binnenkort vier maanden ouderschapsverlof gaan hebben, kan je toch moeilijk institutioneel noemen. Zeker in België klinkt die kritiek zeer hol want geen enkel land is complexer en institutioneler dan dat van ons.”

U werd karig beloond met een derde plaats, schrijft Knack.

“Dat is het politieke leven. Het is niet uitsluitend werkkracht, inzet en resultaat die de plaats op de lijst bepaalt.”

Is dat de schuld van de media of van de politiek?

“Zelfs bij de vorige verkiezingen oordeelde mijn toenmalige voorzitter dat ik niet groot en sterk genoeg was om de lijst te trekken en het op te nemen tegen de titanen. Nu zijn die titanen weer aan zet en één van die titanen zweeft zelfs als een god hoog en onaanraakbaar boven de wereld. Dus was het niet verbazingwekkend dat men opnieuw oordeelde dat ik geen stemmenkanon ben. En aangezien de eerste plaats naar een vrouw gaat, is het niet onlogisch dat ik nu op de derde plaats sta.”

Dat is een onverkiesbare plaats.

“Dat is een strijdplaats. We hebben tussen de 18 en de 20 procent nodig afhankelijk hoeveel partijen de kiesdrempel halen. Het blijft moeilijk, maar compleet onmogelijk is het niet.”