leogargouille08 februari 2009 – 11:41

Waarom heeft de MST zoveel kritiek op de grootschalige landbouw in Brazilë?
STEDILE: “De grootschalige landbouw in Brazilië is een vorm van kolonialisme in een modern kleedje. Dit model is gebaseerd op uitgestrekte monoculturen, mechanisatie van de landbouw en het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Op termijn is deze landbouwmethode onhoudbaar, omdat het de natuur uit evenwicht brengt en mensen van het platteland verstoot. De agrobusiness is niet geïnteresseerd om voedsel te verbouwen voor lokale consumptie, alles draait om winst.”

De MST wil een landhervorming zodat landloze boeren hun eigen gewassen kunnen verbouwen op kleinschalige familieboerderijen. Volgens president Lula is Brazilië groot genoeg voor de twee modellen naast elkaar.
STEDILE: “Het is niet omdat Brazilië groot genoeg is, dat je daarom het milieu moet vervuilen en een landbouwmodel mag invoeren dat een sociale ravage aanricht. De pesticiden en de herbiciden waarmee men de gewassen besproeit zijn toxische stoffen die in de bodem binnendringen, de rivieren vervuilen en in de voedselketen terechtkomen. De MST zoekt naar de beste manier om gezond voedsel te produceren zonder het leefmilieu aan te tasten. Langzaamaan zullen de mensen de negatieve effecten van het industriële landbouwmodel wel inzien.”

Tast de financiële crisis het model van de agrobusiness aan?
STEDILE: “Deze vorm van landbouw is totaal afhankelijk van de industrie. Landbouwmachines, transgene zaden, meststoffen en bestrijdingsmiddelen zijn allemaal afkomstig van buitenaf. De grote fazendeiros (grootgrondbezitters, nvdr) moeten leningen aangaan bij banken om die producten te kopen. Door de crisis vermindert de kredietstroom en dat treft inderdaad het landbouwmodel.”

Bovendien is het Braziliaanse landbouwmodel volledig op export gericht.
STEDILE: “Twee jaar geleden heeft Lula een akkoord afgesloten met Bush over de uitvoer van ethanol, als vervanging voor benzine. Het suikerareaal in Brazilië verdriedubbelde van 4 miljoen ha tot 12 miljoen ha. Er waren plannen om 129 ethanolraffinaderijen te bouwen en 1000 km pijplijdingen aan te leggen om de ethanol van het binnenland naar de zeehavens te transporteren. De crisis heeft die plannen enigzins vertraagd, maar dat wil nog niet zeggen dat ze in de prullemand liggen.”

Welke lessen moeten we trekken uit de economische malaise?
STEDILE: “De crisis is het bewijs dat het kapitalisme en de vrije markt niet werken. De crisis demoraliseert diegenen die altijd hebben gezegd dat het neoliberaal model het beste is. Bedrijven verliezen van de ene dag op de andere miljarden reales en zetten hun werknemers massaal op straat om de schade te beperken. De overheid injecteert gigantische bedragen om banken en grote bedrijven van de ondergang te redden. Vertel mij nu eens: wat is er zo goed aan dat model? De enigen die er baat bij hebben zijn multinationals en fazendeiros, omdat die er stinkend rijk van worden.”

De landhervorming is er nooit doorgekomen omdat de overheid het geld niet had om ze uit te voeren. Is de crisis in die zin hoopgevend?
STEDILE: “Als de export zal afnemen, zal de prijs van landbouwgrond inderdaad dalen. Dat kan in het voordeel van de landhervorming uitdraaien.”

Aan welke voorwaarden moet een goed landbouwbeleid voldoen volgens de MST?
STEDILE: “Voedselsoevereiniteit moet centraal staan. Daarmee bedoelen we dat elke gemeenschap in de wereld het recht en de opdracht heeft om zijn eigen voedsel te produceren. Doorheen de geschiedenis van de mensheid hebben gemeenschappen altijd in eigen voedsel voorzien tot wanneer de 'groene revolutie' in de jaren '60 haar intrede deed.”

Men zei dat er een groene revolutie nodig was om een einde te maken aan de honger in de wereld.
STEDILE: “Allemaal leugens en propaganda. In de jaren '60 waren er ongeveer 80 miljoen mensen met honger op de planeet. Vier decennia later is dat aantal gestegen tot 880 miljoen. Maar dat is nog niet alles. Toen was honger het gevolg van mislukte oogsten door slechte weersomstandigheden, maar vandaag is honger een structureel probleem. 75 landen kunnen hun bevolking niet voldoende voeden, omdat de productie en de distributie van voedsel volledig in handen is van multinationals. Denk daar maar eens over na.”

De MST heeft geholpen om president Lula aan de macht te helpen. Maar nu zijn de banden verbroken. Waarom?
STEDILE: “Wij hebben geen banden verbroken, want er waren geen banden. De MST is voor, noch tegen Lula. De MST is autonoom. We verdedigen de belangen van het arme deel van de Braziliaanse bevolking. Als Lula maatregelen treft die Brazilië ten goede komen, juichen we dat toe, maar als hij de belangen van de kapitalisten behartigt, geven we kritiek. Als hij vandaag gigantische kapitalen publiek geld uitdeelt aan banken en multinationals die in financiële nood verkeren, maken we daar kabaal rond. Dat is onze taak. Sociale bewegingen moeten altijd los staan van regeringen. Maar gezien de Braziliaanse realiteit, stemmen we op Lula omdat de rest veel erger is.”

President Lula beweert dat hij de landhervorming wel uitvoert. Met name hier in het Amazonegebied heeft hij meer dan 50.000 families aan land geholpen.
STEDILE: “In naam van de landhervorming voert de INCRA (Instituto Nacional de Colonização e Reforma Agrária, nvdr) een kolonialisatieproject uit in het Amazonewoud. Landloze families die naar hier komen, krijgen 100 ha onaangetast regenwoud van de overheid. Maar wat gebeurt er in de praktijk? Madeireiros (houthandelaren, nvdr) kopen het hout op en daarna vertrekken de families weer, want ze kunnen onmogelijk op hun grond overleven omdat er geen electriciteit, watervoorziening, wegen, scholen of gezondheidscentra zijn. Met dit project legaliseert de INCRA de kaalslag van het Amazonewoud.”

Maar als de landhervorming op deze manier niet werkt, waarom gaat de INCRA er dan mee verder?
STEDILE: “Omdat het het Amazonewoud zo uitgestrekt is, is het zeer gemakkelijk om hier land uit te delen. Trouwens je kan zelfs niet eens van landhervorming spreken omdat het publieke grond is die in private handen terecht komt. Dit project speelt weeral in de kaart van de kapitalisten die geld ruiken en voor Lula levert het mooie statistieken op. Maar cijfers bedriegen. In het district van Santarém (in het hart van het Amazonewoud, nvdr) hebben 57.000 families land gekregen de afgelopen zes jaar, tewijl in diezelfde periode maar 52.000 families land gekregen hebben in de drie belangrijkste landbouwregio's van Brazilië. Dus in één Amazonedistrict werd meer land uitgedeeld dan in de drie grootste landbouwregio's samen.”

In Europa maken ngo's veel kabaal over Braziliaanse soja die ondermeer vanuit de haven van Santarém tot bij ons komt. Moeten de consumenten in het Noorden zich schuldig voelen?
STEDILE: “Het probleem ligt niet bij de consument, maar bij de multinationals die de volledige voedselketen willen controleren. Voor hen is soja het perfecte gewas omdat je het overal in kan verwerken. Hoe grootschaliger de productie en hoe verder in het verwerkingsproces, hoe meer winst ze opstrijken. Daarom worden kippen, varkens en koeien in fabrieken gekweekt en met soja vetgemest, ze krijgen antibiotica omdat ze anders ziek zouden worden en ze zitten vol hormonen om sneller te groeien. De consument is niet schuldig aan die praktijken, maar het slachtoffer, want de winst wordt gemaakt ten koste van zijn gezondheid. Dat is een reden temeer om op voedselsoevereiniteit te hameren.”

Behalve soja en suikerriet maakt de MST zich ook druk over de snelle opruk van het eucalyptus in Brazilië. Waarom?
STEDILE: “Buitenlandse investeerders zien veel toekomst in eucalyptus voor de productie van cellulose (grondstof voor papier, nvdr) en houtskool ('groene brandstof' voor de energiecentrales van de toekomst, nvdr). Scandinavische landen willen hun vervuilende papierfabrieken naar het Zuiden verplaatsen. In Brazilië, Argentinië en Uruguay wordt steeds meer landbouwgrond met eucalyptus beplant omdat zon en water hier overvloedig zijn. Maar eucalyptusmonoculturen zijn misschien nog kwaadaardiger dan soja of suikerriet, want ze putten de bodem heel snel uit en zuigen al het water uit de ondergrond op. Gemeenschappen die in de nabijheid wonen van eucalyptusplantages moeten nu met watercamions van de gemeente bevoorraad worden, omdat hun bronnen droog staan. Gelukkig begint de publieke opinie zich te keren tegen de invasie van eucalyptus.”

In januari vierde de MST zijn 25ste verjaardag. Welke zijn de belangrijkste overwinningen die de beweging in die periode heeft behaald?
STEDILE: “De belangrijkste overwinning is het herstel van de waardigheid van de Braziliaanse landloze boer. De landarbeider is zich voortaan bewust van zijn situatie en kent zijn rechten. In 25 jaar heeft de MST 14 á 15 miljoen ha land heroverd. Ongeveer 500.000 families hebben nu hun eigen veld. Maar in Brazilië zijn er nog steeds 4,5 miljoen landloze families. Zij zijn de potentiële basis voor onze strijd. Momenteel zijn er ongeveer 100.000 families in de frontlinie van de MST. Zij zijn bezig met een landbezetting of kamperen langs de weg om om hun landeis zichtbaar te maken. De MST heeft 2000 scholen opgericht. Niemand in onze kampplaatsen is analfabeet. Iedereen heeft eten op zijn bord. Dat zijn allemaal sociale overwinningen. Maar daar hebben we veel moeten voor opofferen. In die 25 jaar zijn een 40-tal MST-leiders vermoord. Velen werden achter tralies gezet en het aantal keer dat we voor de rechtbank gedaagd zijn, is niet meer bij te houden.”