Latijns-Amerika en de uitdaging van de crisis

leogargouille31 januari 2009 – 19:04

BELEM -- Dit pijnlijk onderwerp bracht vijf linkse presidenten bij elkaar voor een ontmoeting met het publiek van het Wereld Sociaal Forum. Latijns-Amerika zal delen in de klappen, maar de presidenten zien het liever als een gelegenheid om een regionale koers te varen en voorgoed los te komen van de kwetsbare afhankelijkheidsrelatie met het Noorden.

Evo Morales, president van Bolivia

Natuurlijk zitten ze niet allemaal op precies dezelfde ideologische golflengte. Van de Venezolaanse president Hugo Chávez weten we dat hij veel feller uithaalt naar de VS dan zijn Braziliaanse collega Inácio Lula da Silva. De discours van de andere drie presidenten die naar het WSF afzakten -Evo Morales van Bolivia, Rafael Correa van Ecuador en Ferdinando Lugo van Paraguay- zitten ergens tussenin. De presidenten ontmoeten elkaar steeds meer en wenden de crisis aan om de integratie binnen de regio te vergroten. “We hebben onze verschillen,” zegt Lula, “maar we kunnen tenminste samen zitten rond de tafel om te praten.”

Evo Morales bijt de spits af
“Ik ben het product van jullie strijd tegen het neoliberalisme,” zegt Evo Morales die zich de Fora in Porto Alegre nog goed herinnert. “Hier op het Wereld Sociaal Forum wordt aan een andere wereld gewerkt die het milieu geen geweld aandoet, de buitenlandse schuld wil afschaffen en vrede verkiest boven imperialistische interventies.” De Boliviaanse president beweert dat hij alleen maar wil regeren samen met de sociale bewegingen van zijn land. Onlangs heeft 62% van de bevolking zich uitgesproken voor de nieuwe grondwet die verhindert dat de opbrengsten van de bodemrijkdommen het land verlaten. Morales vraagt om de krachten in de regio te bundelen: “Latijns-Amerika moet zich verenigen. Niet alleen de landen, maar ook de mensen. De sociale bewegingen moeten samen met hun presidenten de soevereiniteit van de regio recupereren. Met de Verenigde Staten willen we een relatie op gelijke voet. De onderdrukking van de afgelopen 500 jaar moet stoppen.”

“De wereld wordt door verschillenden crisissen geplaagd: een financiële crisis, een energiecrisis, een klimaatcrisis, een voedselcrisis en een institutionele crisis. Het is de crisis van het kapitalistisch systeem. Als wij niets doen aan het kapitalisme, zal het ons vertrappelen. Het is onze verantwoordelijkheid om de mensheid te redden.” Het kan niet zijn dat één land machtiger is dan de 190 andere landen samen. Morales pleit voor economische rechtvaardigheid door de WB, het IMF en de WHO te hervormen. In de nieuwe wereldorde is niet het BNP maar gelijkheid de indicator die telt.

Rafael Correa, president van Ecuador

Jezus verdeelde zijn brood, het kapitalisme accumuleert het
“Wie had ooit gedacht dat een indiaan president kon worden in Bolivia of dat in Paraguay een bisschop van de bevrijdingstheologie de verkiezingen zou winnen?” Dat is volgens Rafael Correa, de President van Ecuador, het teken dat Latijns-Amerika wakker wordt. “De crisis gaan wij allemaal moeten betalen,” waarschuwt Correa, “ook al is een ongecontroleerde accumulatie van rijkdom er de oorzaak van.” Crisissen zijn inherent aan het kapitalistisch systeem dat extreme armoede en milieuschade voortbrengt. Daarom kunnen we maar beter het dominante paradigma vervangen door het 'Socialisme van de XXI ste Eeuw'. De staat moet weer een grotere rol krijgen in de economie en de samenleving. Correa wil een economie in funcie van de mens en niet andersom. “Latijns-Amerika is een zeer Christelijk continent, maar tegelijk is de ongelijkheid hier het grootst. Die paradox is niet goed te praten. In de bijbel staat dat Jezus zijn brood verdeelt onder zijn discipelen. In Latijns-Amerika wordt het geaccumuleerd.”

“We moeten opletten dat de globalisering ons niet platwalst. Alleen als we ons verenigen maken we een kans. Bolívar zijn droom van een eengemaakt land, is nu noodzaak geworden. Maar gelukkig is er de wil van de mensen en de presidenten in de regio om te integreren.” Correa, econoom van opleiding, wil snel vooruit met de Banco del Sur en roept Lula, Fernando, Evo en Hugo op om de angst voor een regionale munt te laten vallen.

Fernando Lugo van Paraguay

Voor een solidaire politiek ten dienste van het algemeen belang.
De Paraguayaanse president Fernando Lugo herinnert zich nog dat hij jaren geleden met de bus naar het WSF ging en terug thuis kwam met het rotsvaste geloof dat alternatieven mogelijk zijn. “Latijns-Amerika verandert en nu koesteren we zelfs de hoop dat ook het Noorden zal veranderen. De economische pest van de jaren '90 heeft heel veel leed aangebracht en het milieu verwoest, maar de schuldigen zijn altijd buiten schot gebleven. Wanneer het Noorden fouten maakt die gevolgen hebben voor de ganse wereld, spreekt men van een conjunctuurverandering. Maar wanneer een klein land uit het Zuiden een fout begaat heeft men het over inefficiëntie. Hoe is het mogelijk dat er nog mensen zijn die nog steeds twijfelen aan een solidaire politiek die ten dienste staat van het algemeen belang?”

Fernando Lugo bedankt het WSF voor het geloof dat 60 jaar hegemonie van één enkele partij in Paraguay kon worden doorbroken. Hij hoopt dat solidariteit in de toekomst zal toenemen en dat de landen nog meer zullen integreren. “We moeten de progressieve krachten in Latijns-Amerika bundelen.” Lugo is niet opgezet met het landbouwmodel in zijn land -hij bedoelt de soja voor export. “Het vervuilt het leefmilieu en legt beslag op de toekomst. Het is een uiting van de dependencia. Ons project is niet geslaagd als het voedsel dat in ons land wordt produceerd in boten wordt verscheept ten koste van de gezondheid van onze landarbeiders.” De Paraguayaanse president besluit: “Als Latijns-Amerika zich genoeg verenigt, is een andere wereld mogelijk. Viva el Foro Social Mondial.”

Niemand kan de veranderingen nog tegenhouden
“In Porto Alegre begonnen de veranderingen te broeien voor Latijns-Amerika.” zegt Hugo Chávez. “Dit continent was het laboratorium waar het neoliberale kapitalisme zijn recepten uitprobeerde. Maar Latijns-Amerika is ook het continent met de grootste sociale bewegingen die de wereld aan het veranderen zijn en niemand die dat nog kan tegenhouden. Het socialisme is de enige manier om de mensheid en de planeet te redden van het neoliberaal venijn. Deze ochtend las ik in de krant dat dit jaar 50.000.000 jobs verloren zullen gaan door de crisis en dat het aantal mensen die honger lijden zal stijgen van 800.000.000 naar bijna 1.000.000.000. Allemaal door de crisis van het globaliseerde kapitalisme. Gelukkig is de Latijns-Amerikaanse bevolking op tijd wakker geworden en hebben de sociale bewegingen linkse regeringen voortgebracht.”

Hugo Chavez van Venezuela

Toen Chávez tien jaar geleden verkozen werd, waren er maar twee 'duivels' in Latijns-Amerika -hij bedoelt Castro en hijzelf. Maar sindsdien is het vuur losgebarsten en zijn er nog veel 'duivels' bijgekomen, waardoor het continentaal project mogelijk wordt.

De 'God van de markt' is failliet
“De crisis is erg,” zegt de Inácio Lula da Silva. “Hoe erg dat weten we nog niet precies, maar het staat vast dat de crisis vroeg of laat tot bij ons zal komen. De overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen en investeren, zodat het volk de crisis niet zal moeten betalen.” Zoals zijn collega's haalt ook de Braziliaanse president uit naar het neoliberalisme: “De crisis ontstond in de jaren '80 en '90 toen men de boodschap verkocht dat de staat voor niets goed was en dat enkel de 'god van de markt' sociale gerechtigheid kon scheppen. Maar nu is de 'god van de markt' failliet.” Ook Lula wijst speculatie vanuit de VS aan als de schuldige van al het leed dat wereldwijd wordt verspreid. “Ik ben het beu om naar Londen te gaan om te luisteren naar bankiers die mij zeggen hoe wij het hier moeten doen. Deze keer is het Obama die naar het IMF mag gaan om een oplossingen te vragen voor problemen die ze zelf hebben gecreëerd.”

Lula