Mohamed21 november 2008 – 15:40

Door de verkiezing van Obama eenzijdig te linken aan de (gebrekkige) politieke participatie van allochtonen, gaan zij voorbij aan de meer fundamentele kwestie. Obama is er immers bovenal in geslaagd om heel veel Amerikanen, ongeacht hun afkomst of hun sociale status, warm te maken voor de politiek. Dit lukte hem niet dankzij, maar ondanks zijn etnische afkomst. In België hebben we daarentegen te maken met een politiek klimaat dat weinig tot de verbeelding spreekt. Communautair gehakketak, een Kamer die niets in de pap te brokken heeft, een Senaat die maar niet hervormd geraakt, de waan van de dag die regeert… Het etnisch stemmen is slechts één van de vele kwalen van ons politiek systeem. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat bekwame mensen als Peter Leyman al heel snel de handdoek in de politieke ring gooien. Velen zetten de stap naar de politiek niet eens, maar engageren zich op andere terreinen. Om politiek te bedrijven is het trouwens niet altijd het meest efficiënt om zich in de politiek te engageren. De malaise waarin de Belgische politiek verzeild raakte na de laatste federale verkiezingen, leidde er zelfs toe dat de passieve interesse in de Belgische politiek bij vele landgenoten verdween. De vraag die Jan Goossens zich stelt over het ontbreken van kritische politieke talenten bij nieuwe Belgen moet dus verruimd worden naar de vraag waarom bekwame mensen in het algemeen weinig interesse hebben in een politiek engagement.

Op dit vlak valt het op dat de presidentsverkiezingen in de VS de Amerikaans kiezers -maar ook burgers over de hele wereld- wèl aanspraken. Eén van de belangrijkste redenen hiervoor bestond erin dat er nood was aan een fundamentele koerswijziging t.o.v. het beleid van president Bush. De “change” die men wou betrof de grote lijnen, de fundamenten van de toekomstige natie: waar gaan we met dit land naartoe? Voeren we een sociaal rechtvaardig gezondheidssysteem in? Hoe pakken we ons buitenlands beleid aan? Hoe pakken we de financiële en de economische crisis aan? Hoe kan de morele status van de VS hersteld worden? Obama slaagde erin om op deze verschillende bekommernissen in te spelen met een briljante campagne.

Als het gaat over de “grote lijnen” van de maatschappelijke ordening, valt het op dat noch in het betoog van Goossens, noch in de reacties die hierop volgden, sprake is van het Europese beleidsniveau. Hiermee sluiten zij zich aan bij een lange traditie in ons land, waarbij “Europa” hooguit de rol van lastige schoonmoeder toebedeeld krijgt. Niettemin bevat het Europese niveau, analoog aan het beleidsniveau van de VS, veel meer potentie om de mensen echt aan te spreken. Hoe profileert de EU zich in een geglobaliseerde wereld, zowel in haar economisch beleid als op het vlak van mensenrechten en buitenlands beleid? Leggen we de klemtoon vooral op de economische rol van de EU of gaan we voluit voor een sociaal Europa? Het antwoord op deze vragen is des te belangrijker als we rekening houden met de grote impact van de EU op onze besluitvorming.

Helaas is de wijze waarop onze Europese leiders communiceren al even belabberd als de wijze waarop de Belgische politici over Europa communiceren. Dat commissievoorzitter Barosso niet over het charisma van Obama beschikt, is recentelijk nogmaals gebleken. Tijdens de bankencrisis verkoos hij zelfs om gewoon niet te communiceren. De lidstaten trokken -hoeft dit nog te verbazen- volop de nationale kaart. De communicatie omtrent de stemming betreffende de oprichting een Europese bankregulator was bijzonder verwarrend: welke partij was hiervoor en welke partij was hiertegen? Het “mooiste” voorbeeld van gebrek aan Europees leiderschap betreft de wijze waarop de Europese grondwet onlangs werd afgevoerd: lijderschap met lange ij.

Guy Verhofstadt kwam weliswaar tussen om de nationalistische oprispingen van de lidstaten te hekelen, maar hij focuste louter op de financiële en economische rol die Europa moet spelen. Hij pleitte voor de oprichting van één Europese financiële regulator en voor een Europese regering die een meer geïntegreerde en meer competitieve Europese economie moet uitbouwen. Over een socialer Europa, een Europa dat dichterbij de mensen staat, een Europa dat de brede bevolking aanspreekt, sprak hij zich niet uit. Over de rol van de multinationals en van de lobbyisten evenmin. Over de dubieuze en dubbelzinnige moraal van de EU op internationaal vlak ook al niet. Het is nochtans in tijden zoals deze dat de voordelen van een sterk Europa, en de richting waarnaar Europa op diverse terreinen moet evolueren, goed gecommuniceerd zouden moeten worden. Niet alleen t stad maar ook de financiële-, de economische en de koopkrachtcrisis binnen een geglobaliseerde wereld, evenals de beslissingen die op het vlak van buitenlands beleid worden genomen, zijn immers van iedereen. Er mag niet vergeten worden dat Obama het niet alleen over de economie heeft, maar ook pleit voor een socialer Amerika, dat oog heeft voor de kleine man en dat zich op internationaal vlak rechtvaardiger opstelt.

We mogen ons dus niet blindstaren op de deelstaatverkiezingen, noch op de rol van allochtonen binnen onze politiek. De vraag die niet alleen de AEL-generatie, maar de hele samenleving zich nu zou moeten stellen is ruimer: hoe kunnen we de Belgische en de Europese politiek aantrekkelijker maken, goed wetende dat noch onze democratie noch die van de VS verre van perfect zijn? Of de ommeslag bewerkstelligd wordt door een Belgische Obama, een Europese Clinton, een rode Jean-Marie Dedecer dan wel door een lid van de AEL-generatie is vanuit deze optiek zeker niet de belangrijkste vraag.

Mohamed El Omari

Voorzitter Divers & Actief
Lid van de “AEL-generatie”