De wereld mag opgelucht ademhalen dat het einde van het tijdperk Bush in zicht is en dat de nieuwe wereldleider Barack Obama althans de indruk geeft dat hij in staat is mensen te verenigen i.p.v. ze tegen elkaar op te zetten. Maar wie even verder gaat dan de euforie van deze historische overwinning, weet dat ook met Barack Obama aan het hoofd van een Amerikaanse regering, sociale beweging hard nodig blijft.

Wat is de 'historische verandering' die in de nacht van 4 op 5 november plaatsvond in de Verenigde Staten van Amerika? Is het de verkiezing van de eerste man met Afrikaanse roots tot president van het machtigste land ter wereld? Is het de nederlaag van de Republikeinen na acht jaar falend beleid onder president Bush?

Misschien moeten we er even bij stilstaan dat een Amerikaanse president er in de eerste plaats is voor de Amerikanen. Wat verwachten zij van hun nieuwgekozen president?

Wat verwachten de Amerikanen van Obama?

Een enquête bij 2000 kiezers genomen door Greenberg Research tijdens en onmiddellijk na 4 november 2008, toont wat de belangrijkste redenen zijn waarom een meerderheid voor de democraat Barack Obama gekozen heeft. De kiezers die voor Obama stemden, gaven als belangrijkste motivatie: het terugtrekken van de troepen uit Irak (35 procent), belastingvermindering voor de middenklasse (32 procent) en betaalbare gezondheidszorg voor iedereen (29 procent). De belangrijkste zaken waar de nieuwe president zijn beleid moet op richten zijn: vermindering van de werkloosheid en het ophalen van de economie (62 procent), investeren in alternatieve energiebronnen en onafhankelijk worden van buitenlandse olie (44 procent) en veranderingen in de gezondheidszorg (21 procent).

Amerika verwacht veel van Obama. Als de nieuwe president erin slaagt zijn beloftes in eigen land waar te maken, dan zal hij een meer dan verdienstelijke leider zijn.

Wat verwacht de rest van de wereld?

Maar het zijn niet enkel de driehonderd miljoen Amerikanen die veel van Barack Obama verwachten. Het is alsof de hele wereld hunkert naar verandering 'na jaren van verwoestende oorlogen en grove schendingen van het internationaal recht'. Phyllis Bennis, politicologe verbonden aan het Transnational Institute in Amsterdam en aan het Insitute for Policy Studies in Washington DC, is daarom hoopvol. Tegelijk is ze realistisch. Zowel in een artikel dat ze enkele dagen vóór de verkiezingen schreef voor de 'Campaign for America's Future' als tijdens een lezing in Amsterdam twee dagen erna, waarschuwt ze dat we in het internationale beleid van de VS, ook na de verkiezing van de democraat Barack Obama, geen drastische veranderingen moeten verwachten. Een krachtige sociale én vredesbeweging zal nodig blijven om het nieuwe bestuur op hun verantwoordelijkheden, hun gedane beloften en hun plichten te wijzen.

"We kunnen er niet van uitgaan dat met een democraat in het Witte Huis deze omvormingen automatisch zullen gebeuren. Herinner u Madeleine Albright, die, toen ze VN-ambassadeur was voor de zogenaamd multilaterale regering-Clinton, zei dat 'de VN een instrument is van het Amerikaanse buitenlands beleid'. In feite, ongeacht wie de Amerikaanse verkiezingen won, aan het werk van de vredesbewegingen verandert er weinig."

"Als Obama zegt dat we de troepen terug moeten trekken uit Irak, betekent dat ook het einde van de bezetting? Obama heeft niets gezegd over het terugtrekken van de legerbases, en hij wil nog 80.000 man achterlaten - en dat betekent absoluut dat het verzet door zal gaan, en dus ook dat er opnieuw gevraagd gaat worden om militaire ondersteuning vanuit de lucht. Dat betekent weliswaar minder Amerikaanse doden, maar nog geen vrijheid voor Irak. Dan zijn er nog de huursoldaten waar hij ook niets over heeft gezegd. Vanaf dag één als hij geïnstalleerd is gaan we daar met de anti-oorlogsbeweging op in spelen", zegt Bennis. "De campagne zal zijn dat als hij zegt ‘terugtrekken’, dat het dan ook echt terugtrekken is en niet maar een beetje."

Welke koers de regering Obama zal volgen in de politiek ten aanzien van Afghanistan, Pakistan en Iran is nog niet helder. Maar het ziet er niet naar uit dat Obama resoluut voor vrede zal kiezen. In zijn eerste persconferentie als verkozen president sprak hij harde woorden aan het adres van Teheran en hij zei daarbij dat hij op het NAVO-verbond rekent om aan de zijde van de USA te staan. De geest van Madeleine Albright is uit de Amerikaanse buitenlandse politiek nog niet verdwenen, zo lijkt het wel.

Meer slecht nieuws is dat Obama een hard-liner, Rahm Emanuel, heeft aangesteld als zijn stafchef, Emanuel kennen we ook van Aipac. In dit fragment op Youtube vraagt een journaliste van MSNBC-news een reactie aan Rahm Emanuel na een toespraak van Barack Obama voor de AIPAC (America's Pro-Israel Lobby) begin juni 2008, tijdens de campagne.

Kunnen we hopen op vrede en verandering, wanneer in een conflict de tegenstanders lijnrecht tegenover elkaar blijven staan?

Bronnen:
Enquête bij 2000 kiezers genomen door Greenberg Research op 4 en 5 november 2008.

Artikel van Phyllis Bennis dat ze enkele dagen vóór de verkiezingen schreef voor de 'Campaign for America's Future'.
Lezing van Phyllis Bennis in Amsterdam, uitgeschreven op de weblog van de Nederlandse SP-politica en vredesactiviste Anja Meulenbelt.
Phyllis Bennis is als journaliste, verbonden aan het TNI reeds meer dan 25 jaar gespecialiseerd in het Midden-Oosten en in de Verenigde Naties.