Het Financieel Actie Netwerk (FAN) is voorstander van herverdelende belastingen. Dit wil zeggen dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dienen te dragen. Volgens het FAN is dit in onze Belgische fiscaliteit zeker niet het geval. Met 1,5 miljoen mensen die in België onder de armoedegrens leven, vindt het FAN dat we ons moeten afvragen of onze belastingen wel herverdelend genoeg werken. Bovendien is de belasting op arbeid sterk toegenomen terwijl de belasting op kapitaal en vermogen afneemt. Het FAN stapt niet in de hype mee rond belastingverlaging maar pleit voor een belastingsverschuiving: van de druk op arbeid naar de druk op kapitaal en vermogen. Concreet stelt FAN een vermogensbelasting van 2% voor vanaf 1 miljoen euro zonder onroerend goed mee te rekenen. Dit zou onze schatkist jaarlijks 6,8 miljard euro opbrengen. Exact het bedrag dat de regering Leterme moest bij elkaar harken om de begroting voor 2009 rond te krijgen.

Gek genoeg zijn weinig politici overtuigd van de electorale waarde van fiscale rechtvaardigheid. Deze campagne met de brochure en het theaterstuk tracht FAN de nodige politieke druk te creeëren en de discussie bij het publiek los te maken. Guido Deckers (ACV-Vlaamse bewegingsploeg) bevestigt: “Als vakbond is het voor ons belangrijk te zeggen waar onrechtvaardigheid zit. Het verhaal van eerlijke fiscaliteit is complex en dus moeilijk te brengen. Ook het belang van belastingen is niet altijd evident om te verdedigen. De brochure en het theaterstuk zullen ons daarin zeker helpen. Het ACV gaat dan ook zwaar investeren in deze campagne.”

Voor Rudi De Meyer (hoofd studiedienst 11.11.11) is het voor 11.11.11 een logische stap om mee te gaan in het verhaal van FAN. Hoe meer publieke middelen er in de zwarte, grijze of witte zone verloren gaan, hoe minder middelen er aan ontwikkeling besteed kunnen worden. Hij was aanwezig in Indonesië tijdens de financiële crisis in Azië en hij ziet in de huidige financiële crisis een opdracht om tegelijk een duidelijke strakke regulering op te leggen en om riskante financiële posities te verbieden om te vermijden dat net als bij de vorige crisissen, het rijke Westen ook nu een deel van de kwalijke gevolgen op de 3de wereld zal afwimpelen.

Belastingen prijs voor beschaving
Het FAN vindt dat belastingen inderdaad de noodzakelijke prijs voor beschaving zijn. Men koopt er allerlei noodzakelijke openbare diensten mee: goedkope en goede kinderzorg, onderwijs en gezondheidszorg, sociale zekerheid, vorming en cultuur, voldoende sociale woningen, bejaarden en gehandicaptenzorg, aanpakken van stedelijke problemen, milieuzorg, bestrijding werkloosheid door algemene werktijdverkorting, degelijk en goedkoop openbaar vervoer,...

De eerste eis die het FAN vooropstelt is de afschaffing van het fiscaal bankgeheim. Vennootschappen kunnen op een legale manier, al dan niet via belastingsparadijzen, hun belastingsplicht ontduiken en ontwijken terwijl gewone werknemers dergelijke middelen niet kunnen aanwenden gezien al hun inkomens direct bij de fiscus gekend zijn via hun fiche 281 die hun werkgevers aan de fiscus overmaken terwijl bij vermogens en kapitalen er eerst een misdrijf gepleegd moet worden vooraleer de fiscus inzage kan hebben in de boeken van een vennootschap. De opheffing van het fiscale bankgeheim zowel in België als in de Europese Unie zou de financiële geldstromen doorzichtig kunnen maken, wat een doeltreffende strijd tegen de belastingsfraude en de witwaspraktijken mogelijk maakt. Maar dat betekent ook dat de staat de hulp van de banken nodig heeft: verklaringen over het openen en sluiten van beankrekeningen, jaarlijkse verklaring met namen van begunstigden van de interesten, dividenten en meerwaarde opbeurseffecten, verklaringen van kapitaaloverdracht van België naar het buitenland. Ook een vervroegde vervroegde stopzetting van de effecten aander toonder die voorzien is voor eind 2012 is nodig. En in één moeite door het opstellen van een kadaster van financiële vermogens teneinde er een belasting op te kunnen heffen.

Grote vermogens belastingsvrij
In België dragen de grote vermogens echter minder bij tot het algemeen welzijn dan de mindervermogenden. Hoewel het kapitaal niets produceert, legt het beslag op de waarde, die in ons land grotendeels van belastingen werd vrijgesteld. De bijdrage van het kapitaal tot staatsinkomsten zou aanzienlijk moeten zijn. Zij is evenwel veel lager dan de bijdrage van de inkomsten uit arbeid en het aandeel van de consumptietaksten in de fiscale ontvangsten. Als 40% van de belastingsinkomens afkomstig zijn van inkomens uit arbeid en amper 3% van de inkomsten uit kapitaal, dan vindt het FAN dat het dringend tijd is dat de sterkste schouders het grootste aandeel voor de prijs in de beschaving betalen. FAN pleit dan ook voor progressieve belastingsstelsel waarmee de welvaart en het welzijn beter en rechtvaardiger verdeeld worden.

Het FAN bestaat al sinds 2000. De eerste 4 jaar actie en mobilisatie van het FAN mondden uit in de stemming van de Tobintaks (de belasting op internationale wisseltransacties). Hoewel België hierdoor mondiaal een voorbeeldpositie innam, geeft Minister van Financiën Reynders nog steeds geen gehoor aan de vraag om dit internationaal en in het bijzonder in Europa te promoten waardoor de wet aan heel wat slagkracht inboet.

Sinds 2004 lag de focus op de belastingsparadijzen (de OESO noemt België 1 van de 25 belastingsparadijzen in de wereld) en dit met de brochure 'Pak ons dan als je kan'. Sinds 2007 werkt het FAN aan een concreet actieplan op Belgisch niveau waarvan de nieuwe brochure en het theaterstuk de echte start vormen van een waarschijnlijk lange en moeilijke campagne hoewel de eisen van het FAN hen heel gewoon sociaal rechtvaardig lijken.

Het Financieel Actie Netwerk bestaat uit verschillende organisaties (ABVV, ACV, Attac, Vlaanderen, BBL, Humanistisch Vrijzinnige Vereniging, KWB, Netwerk-Vlaanderen, Oxfam Solidariteit, VODO en 11.11.11) die zich inzetten voor rechtvaardige fiscaliteit. Met een theaterstuk en de begeleidende brochure wil het FAN in scholen en via het vormingswerk van de vakbonden een maatschappelijk draagvlak creeëren en de politieke druk opvoeren om, gezien de grote stijgende ongelijkheid die onze samenleving kenmerkt, tot het hoognodige maatschappelijk debat te komen omtrent de herverdelende functie van onze belastingen.

Na de voorstelling van de campagne konden een vijftigtal geïnteresseerden de première volgen van het theaterstuk van Paul Schrijvers.

Het werd een humoristische aanklacht tegen het fiscale paradijs dat België voor de vermogenden is. Paul Schrijvers schuwt de controverse niet en is niet te benauwd om het publiek in het stuk te betrekken. Zijn enthousiasme zal de (hopelijk) vele scholieren beroeren die het stuk zullen zien. Het zal zeker aanleiding tot discussie geven.

Na het theaterstuk van Paul Schrijvers kon het publiek luisteren naar een debat tussen Eric Goeman (woordvoerder Attac Vlaanderen) en de politici Dirk Vandermaelen (SP.A), Stefaan van Hecke (Groen) en Roland Duchatelet (Open VLD).

Eric Goeman poneert als eerste dat er in België de fiscaliteit niet herverdelend genoeg werkt en dat een belastingsverschuiving nodig is.
Roland Duchatelet reageert: “Belastingen zijn inderdaad een zege van deze tijd. Ook voor vermogende mensen is het belangrijk een gezonde samenleving te hebben. Maar zeggen dat de armen voor de rijken betalen dat klopt niet. Ik betaal elk jaar 20 miljoen euro belastingen. Ik zou zeggen dat ik daarmee al voor heel wat mensen betaal. Wat niet wil zeggen dat er geen onrechtvaardigheden in het systeem van herverdeling zitten. Zo kan er nog steeds gefraudeerd worden door het valselijk verklaren van samenwonen en bv gehandicapten en gepensioneerden die niet mogen bijverdienen. Volgens mij zou er meer herverdeling komen mocht de overheid en de bedrijven efficiënter werken.”

Dirk Vandermaelen: “Er is nood aan een grotere herverdelingsinspanning. In België liggen de belastingen op inkomen uit arbeid 6% boven het Europees gemiddelde terwijl we voor de belasting op kapitaal 2% onder het Europees gemiddelde zitten. Dit is een paradox die uit de wereld moet. Ik pleit dan ook voor een meerwaardebelasting en ik heb daarvoor een kaderwet klaar.”

Stefaan van Hecke: “Het debat rond fiscaliteit is een debat over herverdeling. Het is een keuze die we moeten maken”

Roland Duchatelet: “Ik ben blij dat men voor een verlaging van de belasting op arbeid is. Maar stel dat er een belasting op meerwaarde is, dan zal de staat ook inkomsten verliezen wanneer het niet goed gaat op de beurs gezien dat men deze kan inbrengen in de belastingen. Ik ben voorstander van een taks op financiële transacties maar dat moet dan op Europees niveau gebeuren.”

Eric Goeman: “In België zou er jaarlijks 15 tot 30 miljard euro gefraudeerd worden. Dit is enkel mogelijk dankzij het gebrek aan transparantie en onze falende belastingsadministratie. Waarom is er zoveel weerstand tegen een vermogenskadaster en waarom faalt onze administratie?”

Dirk Vandermaelen: “Het bankgeheim is inderdaad een grote handicap. In België zou 57% van alle fraude door de 10% rijksten gebeuren. De fiscus is afhankelijk van de eerlijkheid van de belastingsplichtige wat ook de effeciëntie van het controle-orgaan bepaalt. Maar ik meen dat het bankgeheim in België een aflopende zaak is. Op Europees niveau is dit na de Lichtenstein-affaire niet meer te houden.” “Bovendien slaagt onze minister van Financiën Didier Reynders er niet in een efficiënte controle op stellen. In 2003 kreeg zijn departement 250 miljoen euro voor een informatisering waarvan nog niets gerealiseerd is. Er was ons een vooraf ingevulde aangifte beloofd, net als een uniek dossier per belastingsplichtige en data-mining. In alle landen rondom ons is dat mogelijk, behalve in België lukt dat niet omwille van een gebrek aan politieke moed. Ik zeg als sinds 2005 dat we een crisismanager op financiën nodig hebben. Reynders weigert sinds 2003 de nodige wettelijke basis te creeëren voor een efficiënte belastingscontrole. Net als de meeste liberalen schermt hij met de privacy om dit tegen te houden.”

Roland Duchatelet: “Open VLD is voor een belastingsverschuiving van arbeid naar milieuvervuilende producten. De meeste fraude zit volgens mij in de dienstensector. Voor een café-baas is het bijna niet mogelijk zonder zwartwerk enige winst te maken. Ik kan u zeggen dat wij in onze bedrijven stevige controles krijgen.”

Stefaan Van Hecke: “Ik ben al 13 jaar advocaat en ik heb nog nooit controle gekregen. Of ik nu 1000 kilometer gereden heb of 100, geen haan die ernaar kraait. De fraudebestrijding heeft naast een administratief luik ook een gerechtelijk luik. Ik stel daar het ontbreken van genoeg politieke wil vast als men ziet dat dossiers verjaren”

Roland Duchatelet: “Het probleem is inderdaad complex. Het juridische aspect is een veel groter probleem dan de fiscale controle op zich.”

Eric Goeman: “Het OESO bestempeld België als 1 van de 25 belastingsparadijzen. 40% van onze inkomsten komen uit arbeid terwijl maar 3% van onze inkomsten komen uit kapitaal. De modale belastingsbetaler is daar de dupe van.”

Stefaan Van Hecke:” Groen vindt zeker dat we zicht moeten hebben op vermogens via een kadaster. Wij zullen meewerken aan het vinden van een draagvlak in het parlement.”

Eric Goeman: “Jamaar, ge zegt het wel maar is het voor u belangrijk genoeg om het op de politieke agenda te zetten en er een verkiezingsthema van te maken?”
Stefaan Van Hecke: 'Zeker, Groen gaat ervoor.

Roland Duchatelet: “Ik zie verschillende mogelijkheden. Er is de meerwaarde-belasting waar ik geen voorstander van ben. De belasting op vermogen, maar daar heb ik de bedenking bij omdat men de mensen wil straffen die goed zijn in de creatie van jobs. (Zo heb ik 7000 jobs gecreerd.) Het belasten van erfenissen. En de belasting op financiële transacties waar ik voorstander van ben omdat deze contracyclisch werken en het speculeren tegengaan.”

Dirk Vandermaelen: “Wij zijn voorstander van gegevensbanken met daarin de roerende en onroerende vermogens en van een grotere belasting op roerend en onroerende goederen. We moeten daarover in discussie gaan welk model we volgen. We kunnen het Franse model volgen (belasting op vermogen) of eerder het Nederlandse model waar er een belasting gehoffen wordt op inkomens uit vermogen. Het Nederlandse systeem wordt er goed ervaren en is eenvoudig.” “Ook erger ik mij aan de rol van financiële consultants omdat zij die ontwijkingsmechanismen opzetten en juridisch bijna volledig buiten schot blijven.”

Roland Duchatelet: “Het is gemakkelijk om schema's op te zetten maar wat we nodig hebben is een internationaal controle-orgaan. Zelfs de EU alleen is daarin te licht. Internationale fiscaliteit is een complex probleem dat internationaal aangepakt moet worden.”

Op het einde van het debat kwamen er nog enkele replieken uit het publiek die de politici op hun verantwoordelijkheden wezen waarna men ging napraten in de cafetaria.