natan hertogen11 juli 2008 – 16:50

Een Europese staatshervorming, die op elk vlak vele malen belangrijker is voor de doorsnee Belg dan om het even welke Belgische staatshervorming. Besprekingen in alle zeven parlementen die ons land rijk is, draaiden echter keer op keer uit op een non-debat.

Ook het Vlaams Parlement dat als laatste dient te ratificeren, bakt er weinig van. Er kwam één hoorzitting, in één commissie, met één progressieve tegenstem. Met Onzezeg/Notremotadire moesten we daar in een uurtje tijd gestalte gaan geven aan de brede waaier van inhoudelijke kritieken uit syndicale, academische en andersglobalistische hoek. Argumenten die de overdaad aan asociale, militaristische en antidemocratische elementen in het Verdrag bovendiepten, vonden weinig gehoor. Liberalen en het 'Vlaams Kartel' willen kost wat kost ratificeren. De progressieven van SP-a Vla.-Pro en Groen! verslikken zich eens te meer in hun 'realisme' en houden het bij een zwakke "ja, maar...". Het Vlaams Belang bewees in het Europese debat opnieuw te zwelgen in abstracte, nostalgische verhalen over 'ons volk' en 'onze soevereiniteit'. Net zoals alle anderen willen ze geen punt maken van sociale achteruitgang, overdreven bewapening of het flagrante gebrek aan Europese democratie.
Maar dit is België anno 2008. Toen schoot plots de communautaire vlam in de pan...

Het afgelopen jaar is de Belgische politieke klasse het over niets zo roerend eens geweest als over dit Verdrag van Lissabon (98% recyclage van de gebuisde Europese Grondwet). In de laatste rechte lijn naar de ratificatie, dook echter weer het communautaire spook op. De zeven Belgische parlementen dienen het immers eens te worden over wie welke onderdelen van het Verdrag politiek vorm zal geven. Onder normale omstandigheden is dit een formaliteit. Maar deze week, verwerd ook deze ratificatie tot een instrument voor communautaire spelletjes.

Nochtans is dit geen moment voor spelletjes. Wel voor een diepgaand publiek debat over de geplande Europese staatshervorming. Zonder dat de Europese (en Belgische) bevolking het goed en wel besefte is er jarenlang in alle stilte, achter de rug van de mensen en via verdragen, gebouwd aan een gans nieuw type superstaat, een ‘stille staat’. Een staat zonder de parlementaire democratie, zoals we die sinds de 19de eeuw kennen. Regeringsleiders en ministers beslissen alles onder elkaar, nationale parlementen voeren eensgezind uit en het Europese parlement (zonder wetgevend initiatief) staat er meestal bij en kijkt er naar. Door het Europese debat ondertussen ver weg te houden van de civiele samenleving, blijven de mensen zich vervolgens blindstaren op hun eigen nationale politiek.

De Europese staat is er, maar je hoort hem niet. De discussie tussen federalisten en voorstanders van “enkel een economische markt” is in die zin nep dat Europa nu al veel meer is dan gewoon een gemeenschappelijke economische ruimte. Om maar één voorbeeldje te geven: aan de "louter economische" euro, hangt een 100% politieke Europese Centrale Bank vast. Als we daar van uitgaan, zien we vandaag niet gewoon een ‘Europese crisis’, maar vooral een crisis van het ‘stille staat’-model. Dat is iets anders. Vol zelfvertrouwen dachten de Europese federalisten dat het tijd was om de Europese staat via een Grondwet een naam en een smoel te geven. Ze hebben moeten vaststellen dat die coming-out, zonder democratische en sociale garanties voor de Europese bevolking, niet heeft gepakt. De Fransen, de Nederlanders en de Ieren deden het licht aan en wie stond daar ‘in haren bloten’? Europa, met haar stiekeme, asociale agenda en zonder de democratische middelen om dit in de toekomst recht te zetten. Wie de georganiseerde stilte nog het best heeft samengevat is ons aller Karel De Gucht: “Het doel van het grondwettelijk verdrag was om leesbaarder te zijn. (…) Het doel van dit verdrag is om onleesbaar te zijn. (….) De grondwet bedoelde duidelijk te zijn, dit verdrag bedoelt onduidelijk te zijn. Dat is een succes.”

De Europese machtshebbers hebben hun crisis proberen te ontwijken door de ambitie van de Grondwet op te bergen. Hun antwoord is een hernieuwd geloof in de oude tactieken van intergouvernementele verdragen en een Europees non-debat. Europa moet weer verstillen om verder te groeien en alle roepers moeten uit het debat worden geweerd. Maar is het niet te laat daarvoor? De Fransen, de Nederlanders en de Ieren hebben de dijk gebroken. Er is een nieuwe stem in het debat. Die van de mensen die kiezen voor een 100% sociaal Europa, voor een 100% antimilitaristisch Europa, voor een 100% groen Europa en ga zo maar door...

Onze euro is gevallen dat we om dat allemaal te bereiken ook een 100% democratisch Europa zullen moeten afdwingen. In eigen land te beginnen met een open en eerlijk publiek debat, los van communautair geëmmer, over de inhoud en niets dan de inhoud van onze Europese staat.