Unter den Linden – Berlijn, groene stad, waterstad, Oost wordt West of omgekeerd en het is best. U en S banen en vele tussenverbindingen langs bus brengen je overal. Voor 27 € kan je een ganse week onbeperkt het openbaar vervoer gebruiken in een cirkel van wel 15km diagonaal.

De Brandenburger Tor met de 3 Marz Platz. Een continue kermis met de West-en Oostduitse politie broederlijk als artistiek levend beeld naast elkaar. Herinnering aan de val van de muur, in feite de noodwendige hereniging van een nationale staat, is een permanente toeristische attractie, op een ogenblik dat in België 9% van de bevolking hoopt op een splitsing van de nationale staat België.

Potsdammer Platz, protserige heraangelegde leegte, met de onvermijdelijke stukken muur, het grote trauma van de Duitsers, de herinnering aan de ‘Communistische en Sovjetonderdrukking’ is vele malen zichtbaarder aanwezig dan de herinnering aan het door Duitslands onder het nationaalsocialisme aangebrachte lijden.

Het Duits herdenkingsmomunent voor de jodenvernietiging, op enkele tientallen meters van het nog op te richten Documentatie en bezoekerscentrum van het nationalsocialistische Terror, in de Wilhemstrasse. Een indrukwekkend gedenkteken, met een kleine maar aansprekende tentoonstelling in de ondergrond,

”Het is 'ons' herdenkingsmonument voor het leed dat wij de joden hebben aangedaan”, beklemtoont een Berlijner. En waar staat jullie monument voor de politieke gevangen, de zigeuners, de krijgsgevangen, de dwangarbeiders? “Tja, dat is er nog niet”. Het zijn nochtans de Duitsers die de balans van het door hen aangebrachte lijden dienen op te maken, opper ik, de slachtoffers zijn hopeloos verdeeld over de mate waarin elkeen heeft geweten van en geleden heeft onder jullie oorlog. Mijn zoektocht naar de ‘statistiek van het lijden van WO II’ heeft in de aanwezige documentatiecentra vooralsnog niet tot een bevredigend resultaat geleid.

De Reichtag, werd, zo neemt men aan, in 1933 in brand gestoken door een Nederlandse communist Marinus van der Lubbe, enkele weken" na de machtovername door de nationaalsocialisten. Het was de start van de openlijke terreur tegen democraten, socialisten, communisten, joden en elkeen die zich verzette tegen de nazi’s.

In de Berliner Zeitung verscheen op 7 mei 2008 een artikel over “Der man hinter der Bilder”, Jewgeni Chaldej, die op 2 mei 1945 de vlag met de hamer en sikkel plantte op de Reichtag. Op 8 mei was er in de Berliner Zeiting geen enkele artikel te bespeuren over het einde van de 2de wereldoorlog. Opmerkelijk.

Het aantal herinneringsmomenten in Ziggy Berlin en Tip-Berlin aan het einde van wereldoorlog II op 8/9 mei was beperkt. Het ‘officiêle’ Duitsland heeft dan blijkbaar nog altijd niet veel te vieren. Wel de organisatie Telegraph, een oude Oostduitse vredesorganisatie die in het Haus der demokratie und Menschenrechte, op 8 mei ’s avonds een Frülungsfest zum Tag der Befreiung organiseert: Wer nicht feiert, hat verloren! klinkt de veelzeggende oproep: 8 Mei 1945 markiert des ende des nazideutschen Terrors, zo staat hun uitnodiging. Mehr als 55 Millionen Menschen wurden durch den deutschen Krieg getöted oder in der Vernichtungslagern ermordet. 20 millionen Sowjetbürger und über 6 miljonen Juden. .. 8 Mai ist der Tag der Befreiung vom Fachismus und des Widerstandes gegen alle seine modernen Ausprägungen. Eind Grund zum Feierns, gegen das Vergessen.

Op 8 mei, in een intieme sfeer met een vijftigtal aanwezigen, met Bionade en een Thuringer-worst hebben we meegevierd en heel wat interessante gesprekken gehad, ondermee over de magere aanwezigheid van het Oostduitse ‘socialistische’ potentiëel in een Berlijn waar de muur blijkbaar een veel groter trauma heeft nagelaten dat WO II.

Het Russische herinneringsmoment in het Treptower Park, met familieleden van Russische slachtoffers van de oorlog. De omvang van het herinnering, het park en de momunenten moesten van dezelfde orde zijn als de omvang van het leed. In het nieuwe Duitsland ligt het Park er evenwel op deze verjaardag stilletjes bij en weinig Duitsers vinden er de weg naar toe.

Aan de rand van het Park, in de Rosengarten am Treptower Hafen, word het jaarlijkse herinneringsfeest gehouden op 9 mei, want op het ogenblik van de ondertekening van de onvoorwaardelijke overgave van het Duitse leger was het 8 mei maar in Moskou lag de tijdszonde 2 uur verder, zodat in de Sowjetunie het einde van de oorlog op 9 mei viert want ook hier was het motto: wer nicht feiert, hat verloren. En aan de enkele honderden aanwezigen te zien hebben de Duitsers, in hun ogen, nog altijd verloren. Op de flyer staat een veelzeggende maar nooit echt in het Westen doorgedrongen uitspraak van Ernest Hemmingway te lezen: “Jeder Mensch, der die Freiheit liebt, hat de roten Armee mehr zu verdanken, als er jemals in seinem leben bezahlen könnte.”.

De getuigenissen van vier oudgedienden in het Russische leger, met ondermeer Duitsers die in Moskou studeerden bij het uitbreken van de oorlog en met het Russische leger Berlijn veroverden, waren sterke momenten. “Ik heb m’n studies voor geneesheer niet meer hervat”, ik ben later met het Russische leger in Oost-Duitsland gestationeerd, maar dat is een heel ander verhaal. Russische zang- en dansgroepen, bortsch, standjes van Russisch-Duitse vriendschapsverenigingen onder een stralende zon, een hoogdag in Berlijn, voor enkele honderden aanwezigen. Duitsland is nog niet klaar met z’n geschiedenis en Ich bin nog kein Berliner.

Herinneringsmonument aan de luchtbrug Tempelhof. Het kolossale Tempelhof werd in 1939 geopend als onderdeel van het masterplan van nazi-architect Albert Speer. Tijdens de geallieerde luchtbrug in ‘48-49 werden de West-Berlijners via dit vliegveld voorzien van voedsel en medicijnen. Over Tempelhof moesten begin mei de Berlijners zich ook uitspraken of zij het vliegveld wensten te behouden maar te weinig zijn gaan stemmen zodat het vliegveld een andere, nog te bepalen bestemming zal krijgen.

Checkpoint Charly, de overgang van de Amerikaanse naar de Oost-duitse zone naar (en omgekeerd) is dé toeristische attractie in het Berlijn vandaag; Het staat symbool voor anti-communisme, en een pro-amerikanisme dat blind maakt voor het verleden en voor wat in de huidige tijden aan gebeurt.

Met veel poeha wordt de laatste Kremlin Flag uitgestald in de Friedrichstrasse, alsof de ‘vijand’ uiteindelijk dan toch nog door Duitsland verslagen werd. Het herinneringsplaket aan het Muurmuseum (zoals het museum van de 2de wereldoorlog in opbouw, zien welk het eerst zal klaar zijn) herinnert aan de ‘Teilung der stadt von 13 august 1961 bis zum 9 november 1989” en heeft het uitdrukkelijk over de “Kommunistische Gewältherschaft” in die periode.

Wordt vervolgd in deel 2