OlivierW17 maart 2008 – 14:01

Volgens de laatste State of the Union van de Amerikaanse president Bush zijn de eerste successen van het Amerikaanse Irak-beleid zichtbaar. Bush durft zijn ‘Surge’, de verhoging van het troepenaantal in Irak, geslaagd noemen omdat het geweld en het aantal burgerslachtoffers in Irak gedaald zouden zijn. Is het Iraakse verzet tegen de Amerikaanse bezetter ook daadwerkelijk verminderd?

De ‘Surge’ is zeker niet geslaagd. De verhoging van het troepenaantal in Irak creëerde de ruimte die sektarische milities nodig hadden om een volksverhuizing van grote omvang te leiden [zie verder]. Op die manier dwongen ze de bevolking uit Irak te vluchten. Net als de joodse overheid in Palestina, zijn de Amerikaanse bezetters begonnen met het bouwen van zeer hoge grensmuren om de bevolking te verdelen. Omdat de milities erin geslaagd zijn om de minderheden uit elke regio te verjagen zijn er steeds minder sektarische aanvallen tussen de Iraakse bevolking. Het is logisch dat de Bush-regering verklaart dat er minder geweld is. Er blijven gewoon geen mensen meer over om te vermoorden. Maar dat betekent helemaal niet dat de situatie in Irak daadwerkelijk is verbeterd. Het resultaat: meer dan 4.5 miljoen mensen die op de vlucht zijn geslagen.

Als we de vraag stellen of het verzet al dan niet gegroeid is: sinds een paar weken zijn de verzetsbewegingen terug met zeer veel militaire acties tegen de bezettingstroepen. Het is niet het verzet op zich dat is verminderd. Het is meer het feit dat het verzet de tijd nodig had om te reageren tegen de nieuwe militaire operaties en tactieken van de bezetters. Net daarom leek het alsof het verzet verminderd was. Maar elke dag zijn er steeds meer acties en de bezettingstroepen lijden veel verliezen de laatste dagen. Het lijkt erop dat het verzet zich goed reorganiseert en de strijd verder zet. […]

Het enige wat de Amerikanen onder controle hebben is de groene zone die tien vierkante kilometer groot is. De rest van Irak is in handen van de volledige bevolking. Het verzet is de bevolking. Het is een intellectuele fout om het burgerlijk en politiek verzet te scheiden van het gewapende verzet. Ze zijn allen complementair met elkaar. Er kan geen gewapend verzet zijn zonder de steun van het burgerlijke verzet en er kan geen burgerlijk verzet zijn als er geen politiek verzet is. Het is zeer misleidend om de verschillende bewegingen te verdelen omdat verzet een kwestie van situaties is. Sommigen houden zich bezig met het maken van voedsel, sommigen weigeren te werken. Er zijn veel aspecten aan het verzet. Wat begrepen moet worden is het feit dat de volledige bevolking het nationaal populaire verzet vormt.

Hoe kan je het Iraakse verzet omschrijven en hoeveel procent van het geweld in Irak is effectief ook afkomstig van verzetsbewegingen?

Hier speelt de propaganda van de bezetter zeer sterk in mee. We moeten in feite een onderscheid maken tussen datgene wat het verzet doet en datgene wat ongekende gewapende bendes begaan. Het geweld tegen de burgers is niet afkomstig van het verzet. Al sinds de eerste dag, veroordeelt het verzet elk geweld tegen burgers. Doordat de zogenaamde Iraakse regering geen enkel onderzoek start, maakt zij het moeilijk om de oorsprong van dat geweld te kennen. Velen vermoeden dat de bezetters verscheidene militaire groeperingen of huurlingen te werk stellen die het geweld tegen de Iraakse burgers organiseren.

Het verzet bestaat uit vele fracties. Ze vallen coalitietroepen, het nieuwe Iraakse leger en de nieuwe politie aan. Elke fractie kent andere tactieken. Sommigen concentreren zich hoofdzakelijk op de bezetters terwijl anderen hoofdzakelijk het Iraakse instrument van de bezetting, het nieuwe leger, aanvallen. Maar zij vallen geen burgers aan. Afgeleid uit het soort operaties dat het verzet leidt kunnen we ervan uitgaan dat de meerderheid getrainde officieren zijn uit het oud nationaal leger. Zij hebben zich waarschijnlijk ondergronds gereorganiseerd als een guerrilla die de bevrijding van Irak wil leiden. De superioriteit van het VS-leger op vlak van technologie en wapenmaterieel betekent dat de Amerikanen militair moeilijk te verslaan zijn. Het verzet heeft dat ook snel begrepen en ze opteerde dan ook voor wat men in het Frans een ‘guerre d’usure’ noemt. Dat betekent de vijand op extreme wijze uitputten, de bezetting zeer kostelijk maken, enzovoort.

Kan je verschillende religieuze groeperingen onderscheiden in het verzet?

Ik denk niet dat het verzet sektarisch is. Wel sektarisch zijn de politieke processen die door de Amerikanen in gang zijn gezet en de politieke adviseurs die hen dit soort beleid aanraden. De verzetsbeweging is een nationaal verzet, samengesteld uit elk segment van de Iraakse maatschappij. Ook het oude leger was nauwelijks sektarisch verdeeld. Als je de strategie bekijkt aan het begin van de bezetting merk je dat het verzet zich concentreerde op de gebieden rond Bagdad voor een zeer logische reden. Irak is namelijk een zeer sterk gecentraliseerde staat. De hoofdwegen en de belangrijkste communicatieactiviteiten komen dus uit of gaan naar Bagdad. Alles komt uit Bagdad. Om te voorkomen dat de bezetter de mogelijkheid had om de toestand te stabiliseren, dienden de verzetstrijders dan ook alle toegangen rond de hoofdstad te blokkeren. Dat hebben ze ook zeer succesvol uitgevoerd waardoor het de bezetters veel geld heeft gekost. Het verzet had elke straat in handen. Bijtanken of zelf het verplaatsen van troepen werd zo onmogelijk gemaakt. Hierdoor kwamen steden als Al Fallujah, Ar Ramadi of Baqubah in beeld bij de Amerikaanse bezetter. Omdat zij de eerste kleine steden buiten Bagdad zijn die naar buurlanden leiden.

De bezetters scheppen het beeld van een sektarisch verzet omdat ze niet zouden hoeven toe te geven dat ze tegen een ervaren leger met een eigen tactiek en strategieën aan het vechten zijn. Ze creëren de schijn van een soennitisch verzet omdat Bagdad omringd wordt door zogezegd soennitische steden. Het is gewoon een kwestie van strategie.

Je spreekt over buurlanden. Hebben zij een belangrijke rol in de aanhoudende aanwezigheid van het Iraakse verzet?

De Amerikanen zelf erkennen dat slechts maximum vier procent van het Iraakse verzet uit buitenlandse strijders bestaat. De verzetsstrijders zelf zijn dus niet buitenlands. Het Iraaks verzet komt van de Iraakse bevolking en wordt er ook door verborgen, gesteund en gevoed. De buurlanden hebben verschillende strategieën. Iran is, net zoals de Amerikanen, sterk betrokken bij het politieke proces en steunt de sektarische milities. Als je kijkt naar Syrië: dit land komt niet tussenbeide en het wordt geconfronteerd met de grens en de miljoenen vluchtelingen die naar het Syrische grondgebied vluchtten. Ik denk dat het Iraaks verzet heldhaftig is omdat ze niet rekent op de steun van een buitenlandse macht. We kunnen geen vergelijking maken met Vietnam in de zin dat de Vietcong de steun had van Rusland en andere communistische blokken. Het Iraaks verzet is compleet geïsoleerd. Op dat vlak is het een zeer dappere beweging.

De westerse media omschrijft de situatie in Irak als een burgeroorlog, gegroeid uit Islamitisch extremisme en/of de invloeden van de buurlanden. Is dat standpunt geen belediging voor het Iraakse verzet?

Zonder twijfel. De bezetting duurt nu al vijf jaar en de Amerikanen doen al vier jaar lang alsof hun vertrek een burgeroorlog zou ontketenen. Maar eigenlijk proberen zij net al vijf jaar lang een burgeroorlog te organiseren wat hen tot de dag van vandaag niet lukt. Dat betekent dat de Iraakse bevolking niet sektarisch is. Buren bevechten elkaar niet. Het zijn milities, beschermd en getraind door- en in dienst van de bezetter, die sektarische moorden plegen en die een burgeroorlog laten uitschijnen.

Het veelvuldig gebruikte argument dat de bezetting jammer genoeg nodig is omdat het land anders dreigt te vervallen in complete chaos en een burgeroorlog is dan vals?

Natuurlijk. Het is een excuus om in Irak te blijven. Ik denk dat dit idee alleen gebruikt wordt door de onderdrukkers. In de praktijk steunt de bezetter de sektarische milities die voor conflicten zorgen. Milities die trouwens niet allemaal dezelfde agenda hebben. Zo steunen de Amerikanen bijvoorbeeld zowel de soennieten als de sjiieten. Allemaal verschillende groepen die zwak en illegitiem genoeg zijn om de Amerikaanse bescherming en richtlijnen nodig te hebben. Deze krachten zijn allemaal onwettig en totaal gemarginaliseerd van de bevolking.

Hoe groot is de steun voor de Maliki-overheid?

De Maliki-overheid is volledig geïsoleerd. De regering wordt van binnenuit verscheurd. Zelfs de mensen die vroeger nauw samenwerkten met de overheid, boycotten nu het bewind. Het volledige politieke proces en wat er in de groene zone gebeurd, is een werkelijkheid die los staat van de Iraakse inwoners. Deze overheid kan dus slechts overleven zolang de bezetting voortduurt. Ze zal nooit het einde van de bezetting eisen omdat ze de onderdrukkers nodig heeft. Hoe kan de bevolking een overheid steunen die niet eens in staat is om de meest fundamentele diensten te verlenen? Ook als je niet politiek ingesteld bent of als je geen principieel standpunt tegen de bezetting inneemt, kan je niet anders dan opmerken dat deze overheid er zelfs niet in geslaagd is om de bevolking veiligheid te brengen.

De coalitietroepen hebben veel gebouwen en historische stedelijke gebieden zwaar beschadigd of vernietigd terwijl dieven duizenden onbeschermde, archeologische plaatsen hebben geplunderd. Welk effect heeft de culturele verkrachting op de bevolking?Is er nog steeds een wijdverspreide Iraakse identiteit of hebben rivaliserende, religieuze identiteiten de bovenhand gehaald?

Op een bepaald moment misschien, in het begin heeft de bezetter een deel van de bevolking kunnen overtuigen van het feit dat zij enkel beschermd konden worden door hun eigenhandig opgerichte sektarische strijdkrachten. Beetje bij beetje is elke Irakees besmet geraakt. Want sektarisme is een plaag. Je kunt zowel tot een minderheid behoren op één plaats en tot een meerderheid op een andere. Zo zullen bijvoorbeeld sommige delen van de bevolking in de ene gemeenschap aangevallen worden door een meerderheid terwijl net die meerderheid in een andere gemeenschap een minderheid vormt en daar zelf aangevallen wordt. Elk onderdeel van de Iraakse samenleving is hierdoor getroffen waardoor de bevolking zich sinds anderhalf jaar opnieuw bewust wordt van een Iraaks nationalisme. Irakezen begrijpen dat sektarisme de grootste vergissing is en dat net dit het bloedbad in het land bracht. Dus steeds meer inwoners keren zich tegen de sektarische houding. Als je naar de vluchtelingen kijkt, zie je dat die afkomstig zijn uit alle lagen van de bevolking. In Damascus vind je er tussen de vluchtelingen zowel christenen, sjiieten, soennieten, Koerden als Turkmenen. Iedereen is getroffen.

De VS probeert Irak en zijn bevolking te verdelen. Eén van de tactieken die zij gebruiken is Irak en Bagdad letterlijk verdelen met muren. Irak was meer dan 4000 jaar een sociaal-economische en geopolitieke eigenheid. Wat is de invloed van deze ommuring?

Amerika had die tactiek de voorbije jaren al in verschillende steden getest. Fallujah en Samarra zijn volledig omringd. De Verenigde Staten hebben geprobeerd om Bagdad te onderwerpen via verschillende militaire acties. Ze ontdekten dat het hen op die manier niet zou lukken dus begonnen de Amerikanen met het bouwen van muren. Zo hebben ze, denk ik, twintig buurten ommuurd, die op dat ogenblik gevangenissen werden. De mensen kunnen niet binnen en buiten en worden bedrogen. Wat gebeurt er dan? De bezetter laat sektarische milities in die gebieden binnen om er slachtingen te begaan terwijl de milities beschermd worden door helikopters en luchtsteun van de bezetter. De hele ommuring houdt de mensen tegen om te vluchten van de slachtingen.

Amerika slaagde erin om Bagdad te verdelen. Nu is er één deel van de hoofdstad zo goed als helemaal soennitisch en een ander deel bijna helemaal sjiitisch. Ze hebben de bruggen vernietigd die de mensen vroeger verbonden. Ze verplaatsen de bevolking en bezetten ze. Ze nemen bijvoorbeeld een sjiitische familie die in een soennitisch gebied wonen en verplaatsen hen naar een gebied waar er een meerderheid van sjiieten is, en omgekeerd. De bezetters proberen homogene gebieden te creëren en geven de controle over die specifieke regio’s aan één van de collaborerende milities. Dat betekent dat ze de sociale werking van Irak vernietigd hebben. Eén derde van de Iraakse huwelijken was bijvoorbeeld gemengd, wat betekent dat sjiieten en soennieten vroeger met elkaar trouwden en ook samen kinderen hadden. Amerika houdt de sociale ontwikkeling van het land dus tegen en vernietigt het met de ommuring, militaire aanvallen en zoveel meer.

De bezetters hebben in de oorlog veel watervoorraden verkocht en vernietigd. Hoe toegankelijk zijn water en elektriciteit de dag van vandaag voor de bevolking?

Er is gemiddeld één of twee uur per dag water en elektriciteit ter beschikking over heel het land. Zowel in het zuiden, als in Bagdad, als in het noorden. Het water is niet eens drinkbaar en wordt veelal gebruikt als chantagemiddel. Soms snijden ze het water van een gemeenschap voor negen, tien tot elf dagen op een rij af. Zo wordt het gebruikt als straf voor de bevolking. Het is een instrument van de bezetting. Niet iedereen verstaat dat dit in de macht van de bezetter ligt. Dat is iets wat ik zeer jammer vind. Zelfs in de anti-oorlogsbeweging wordt de schuld hiervoor soms in de schoenen van Iraakse elementen geschoven. Er wordt gezegd dat de Iraakse regering faalt. Maar het is geen mislukking. […] Het is een goed voorbereide vernietiging van een land. De vernieling startte zeventien jaar geleden [embargoperiode vanaf 1990] en gaat nog altijd door. De Amerikanen waren niet van plan Irak te bevrijden. Ze waren van plan het te vernietigen. Het resultaat is een genocide!

Een ander belangrijk levensrecht is scholing. Hoe doorstaat het onderwijs de oorlog voor het moment?

We kunnen stellen dat het onderwijs ineengestort is. Er zijn zeer weinig scholen en veel leerkrachten hebben het land verlaten. Er is zodanig veel onveiligheid. De avondklok is er een duidelijk gevolg van. Door de onveiligheid kan het dagelijkse leven zijn gang niet meer gaan. Meer en meer landen beschouwen het niveau van het onderwijs in Irak momenteel als te laag om de diploma’s te erkennen. Iemand die er ondanks de situatie in slaagt om af te studeren aan een universiteit in Irak kan bijvoorbeeld niet aanvaard worden aan een buitenlandse universiteit omdat ze er de situatie kennen en ervan uitgaan dat het diploma vals is. Die ontwikkelingen zullen generaties lang gevolgen hebben. Dat is een echte, vreselijke ramp voor Irak en het is een schande dat de internationale gemeenschap geen stappen onderneemt om de universele rechten op onderwijs van elke Irakees te beschermen.

Hoe groot is de frustratie tegenover de gemakzuchtige houding van de internationale politieke gemeenschap, zoals de VN, de dag van vandaag?

Voor de invasie hadden de Irakezen al dertien jaar lang ervaring met de VN in de vorm van economische sancties. Dus ik denk niet dat de Irakezen iets verwachten van de Verenigde Naties. Hoewel, ik denk, dat ze, net als elk volk, hopen dat de internationale gemeenschap solidair is met hen, omdat het Iraakse volk waarden verdedigt die ook in het Westen verdedigd worden. Zij verzetten zich tegen globalisatie door militaire interventies, zij beschermen onafhankelijkheid en willen de rijkdommen in eigen handen houden. […] Het Iraakse volk verdedigt precies wat de meerderheid van de wereld verdedigt.

Misschien kunnen we diplomatisch besluiten met de woorden van de voormalige eerste minister van Maleisië, Tun Dr. Mahathir Bin Mohamad: “We moeten oorlog als middel om twisten tussen landen te regelen marginaliseren. Niet alleen omdat oorlog een misdaad is, maar ook omdat het altijd nutteloos blijkt te zijn.”
Helemaal. Zonder twijfel. ‘Imagine’. Laten we dromen dat de Amerikanen snel zullen begrijpen dat zij de Irakezen niet kunnen stoppen in het geloof dat zij recht hebben op onafhankelijkheid, soevereiniteit en ook zelfstandig over hun toekomst en rijkdommen kunnen beslissen. Laten we dromen dat de Amerikanen zich ook daadwerkelijk snel terugtrekken. Militaire macht betekent niets als er genoeg weerstand is van de bevolking. Dus ja, oorlog is nutteloos.

4 februari 2008

Olivier Van Acker zit in het laatste jaar journalistiek aan de Artevelde Hogeschool Gent en doet zijn stage bij vzw Vrede.