Elisabeth11 februari 2008 – 17:01

Maart '69 aan de Rijksuniversiteit van Gent. De rector verbood de projectie van Deense seksplaatjes tijdens een debat over de zin of onzin van de pornografie. In de weken die daarop volgden kreeg ook Gent zijn stukje mei '68. Renaat Willockx, destijds één van de kopstukken van de revolte, vertelt over vroeger en nu.

Renaat Willockx: “De revolte van maart '69 was eigenlijk een samenloop van omstandigheden. Het cultureel convent plande een avond over de zin of onzin van pornografie. Daar zouden een aantal prominenten komen spreken, elk vanuit hun eigen discipline. Etienne Vermeersch vanuit het morele standpunt, Broeckx vanuit kunsthistorisch standpunt en Bultinck, een advocaat, over het juridische aspect van porno. De organisatoren hadden voor deze avond materiaal vanuit de porno-industrie verzameld, waaronder films en dia's. Maar de rector besloot dat enkel dia's van erotische Romeinse en Griekse kunstwerken mochten vertoond worden.

Normaalgezien hadden wij, een groep van 400 studenten, die avond iets anders op de agenda. Als afsluiter van een studiedriedaagse zouden er een aantal studenten uit de Sorbonne komen spreken. Maar zij kwamen uiteindelijk toch niet opdagen, dus trokken we met die 400 studenten naar de debatavond over pornografie. Wij pikten niet dat de rector een verbod had opgelegd en besloten de avond niet te laten doorgaan. We stemden in de volgende dag te protesteren tegen het dictatoriaal optreden van de academische overheid. Als protestactie hebben wij de dag nadien het rectoraat bezet. De hoofdingang was afgesloten, maar wij zijn binnengekomen langs een zijdeur, die we hadden ingebeukt. Op die manier openden we de grote deur. Daardoor werden wij beschuldigd van huisvredebreuk door middel van inbraak. De protesterende studenten werden hardhandig door de politie verwijderd. Dat was het begin van een hele revolte die 10 à 15 dagen geduurd heeft.”

Wat was uw rol tijdens die revolte?

“Op dat moment was ik voorzitter van de Studentenvakbeweging. En in die functie ook woordvoerder naar het rectoraat toe. Daarenboven was ik lid van de sociale raad, waarin vijf professoren en vijf studenten zetelden. Tijdens de bezetting van de universiteit werd ik beschouwd als de aanstoker, de menner van de revolutie. Die revolutie was dan een opstoot waarbij Gentse studenten de deur van het rectoraat inschopten en papieren uit de kelder van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte gebruikten om pamfletten op te drukken. De politie heeft mij vijf dagen opgesloten in de gevangenis, met de bedoeling om de beweging te onthoofden. Maar dat werkte averechts. Doordat velen protesteerden tegen mijn aanhouding, kreeg de beweging juist een boost. En omdat de politie uiteindelijk geen voet had om op te staan, hebben ze mij na vijf dagen vrijgelaten.”

Maar de revolte heeft voor nog andere gevolgen gehad.

“Men heeft mij levenslang uitgesloten van de universiteit van Gent. De academieraad, dat zijn alle professoren van de Gentse Rijksuniversiteit, besliste dat 19 studenten een blaam kregen, en dat ik zou worden uitgesloten. De uitslag van de stemming was als volgt: 7 profs waren tegen, waaronder Vermeersch, Kruithof, Boehm, 12 onthoudingen, voornamelijk de profs die aan mij les hadden gegeven en 169 stemmen voor. Het was een ware hetze.

Eén van de vormen van censuur is trouwens dat men probeert mensen uit te sluiten om hun mening te elimineren of dat men probeert om mensen op te sluiten om zo een beweging de kop in te drukken. Mocht er ooit een nieuwe revolte gekomen zijn en ik zou komen spreken zijn op de universiteit, dan zou men mij door die maatregel onmiddellijk kunnen aanhouden.

Maar drie jaar geleden heb ik toch een aanvraag gedaan bij de nieuwe rector, Van Cauwenberghe, om de uitsluiting op te schorten. Na overleg met zijn juridische dienst kon de rector zelf beslissen om die uitsluiting ongedaan te maken, omdat de academische raad niet meer bestaat. En zo geschiedde ook.”

Wat vindt u er van dat naaktfotografie ook 40 jaar later nog steeds voor een censuuropstoot kan zorgen?

“Dat is natuurlijk waanzinnig. Het is wel goed dat men grenzen stelt. Bijvoorbeeld aan kinderpornografie, want dat is wettelijk niet toegelaten en bovendien immoreel. Voor de rest moet alles wat met naakt te maken heeft, met seksualiteit, openlijk kunnen getoond worden. Het is pure waanzin om wat 40 jaar geleden taboe was nu nog steeds te willen verbieden. Iemand die de Fenomenale Feminatheek wil zien, gaat kijken, anderen moeten maar niet gaan. Zo simpel is dat.

Het recht op een andere mening moet worden verdedigd. En het is aan het publiek om te oordelen of tentoonstellingen aanvaardbaar zijn of niet. Autoriteiten hebben niet het recht daar in hun plaats over te oordelen.

Als zij dat wel doen, dan maken zij misbruik van hun macht. Zoals bijvoorbeeld Ludo Helsen deed bij de Fenomenale Feminatheek. Hij is gedeputeerde van Antwerpen en in staat een tentoonstelling te annuleren. Enkel door protestacties te voeren kan men tegen zulke maatregelen ingaan.”

Tenslotte is de seksuele bevrijding toch ook iets waar jullie, als studenten, in maart '69 voor vochten? Het gevecht voor de bevrijding uit de slavernij van de seksuele taboes.

“Jazeker. In de periode dat men mij uitsloot van de universiteit waren er in de tijdspanne van één jaar nog een heel aantal andere gevallen die zich voordeden. Jef Geeraerts kreeg problemen nadat hij in Gangreen had geschreven over zijn seksuele escapades in Congo. Er werden ook films verboden. En een professor aan de universiteit van Leuven, Bundervoet, werd het zwijgen opgelegd omdat hij afwijkende ideeën verkondigde.”

Denkt u dat de pogingen om seksuele taboes uit de wereld te helpen iets hebben opgeleverd?

“In mijn tijd was de grote discussie nog of mensen wel mochten vrijen voor het huwelijk. Dat was toen nog zeer controversieel. Laat staan dat je kon gaan samenwonen zonder te huwen. Dat was zelfs een echte schande. Op dat vlak is er veel veranderd. Jongeren kunnen nu wel een verhouding hebben waarin zij samen slapen, samen vrijen, samen wonen zonder te huwen en vooral zonder dat daar iemand problemen mee heeft.

Langs de andere kant is het wel zo dat wij in de periode van de jaren zestig experimenteerden met seksualiteit omdat het ten eerste allemaal nieuw was en ten tweede omdat de pil net was uitgevonden. Vanaf dat moment kreeg je een beweging waar ook de vrouwen konden zeggen “ja” of “neen”. Zij hadden vanaf dat moment veel meer hun eigen keuzes in handen. En het betekende dus ook dat zij makkelijker tot seks konden over gaan dan vroeger. De eeuwige dreiging van zwanger te worden viel weg.”

Wat blijft er voor de rest nog over van de grote thema's van toen?

“De universiteiten zijn gedemocratiseerd. Tijdens de jaren zestig kwam men vooral op tegen de dictatuur van de professoren, omdat de studenten geen enkele inspraak hadden. Dat is veel verbeterd. Daar waar vroeger geen enkele tegenspraak geduld werd van studenten, aanvaardt men die nu wel. Vroeger was de professor een heilige. Hij was de heerser, de keizer van zijn faculteit.

Zoals nu vanuit vredesbewegingen protest is tegen de oorlog in Irak, waren wij, op een gelijkaardige manier, ook gemobiliseerd tegen de oorlog in Vietnam.

En tot slot startten tijdens de jaren zestig ook de Dolle Mina's, de vrouwenbeweging, met thema's rond abortus. Veel van hun eisen zijn er door gekomen, wat een goede zaak is.”

Meer over Zogezegd in Gent:
http://www.anneprovoost.be/nl/pmwiki.php/Main/Zogezegd