De afgelopen weken heeft een partij-overkoepelende commissie – onder leiding van vice-president Garcia Linera – verder onderhandeld over de kwestie die Bolivia al maanden in haar greep houdt: het al dan niet verplaatsen van de regeringszetel naar Sucre. De MAS wil dat de regering in La Paz blijft, de oppositie eist dat Sucre de regering zal gaan huisvesten. De MAS zoekt naar een uitweg uit de impasse, en probeert nu de GV te verhuizen naar Oruro, vlakbij La Paz. De oppositie steigert. De speciale commissie werd ondertussen opgeheven omdat Sucre het ultieme compromisvoorstel niet accepteerde. Het risico bestaat dat de GV nu in tweeën scheurt: MAS met haar aanhangers in Oruro, de oppositie in Sucre. De eenheid in het land is compleet zoek. De kwestie legt een aantal breuklijnen bloot die de Boliviaanse bevolking in tweeën deelt.

Tijdens een nieuwsuitzending vorige week was de vice-president zichtbaar gefrustreerd, na het koppige njet vanuit Sucre. “Indien de oppositie de gesprekken binnen de GV blijft tegenwerken, is de meerderheid vrij om radicale beslissingen te nemen tegenover prive-bezittingen en de verdeling van de welvaart,” aldus een boze Linera. Dreigende taal aan het adres van de (rechtse) oppositiepartijen. Dit soort uitspraken zijn de jongste tijd geen unicum in Bolivia. Achterban en basisorganisaties worden danig opzweept door partijen uit zowel de regering als de oppositie. De ponchos rojos (Aymara-Indianen, pro-Morales) denken er zelfs aan om de wapens op te nemen.

Vruchteloze zoektocht naar compromis
De speciale commissie van vice-president Linera zocht de afgelopen maanden naar een aanvaardbaar compromis. Als toegeving werd voorgesteld om de verkiezingsmacht – de zogenaamde ‘vierde macht’, naast de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht – te verhuizen naar Sucre. Verder zou er geïnvesteerd worden in nieuwe wegeninfrastructuur en een luchthaven. Maar de oppositie weigert de voorstellen van de huidige regering te aanvaarden, en houdt voet bij stuk: Sucre moet en zal de nieuwe regeringszetel worden. Meer toegevingen dan een ‘geleidelijke verhuis van La Paz naar Sucre’ wil men niet doen. De oppositie maakt zich sterk dat onderhandelingen over de kwestie behandeld moeten worden in de GV. De oppositie wil – zeer tegen de zin van Morales en de MAS – vanuit de GV een nationaal referendum afdwingen dat moet beslissen over de uiteindelijke locatie van de regeringszetel.

Sinds half augustus weigerde een meerderheid in de GV om de kwestie nog langer te behandelen. Politici uit Sucre beschuldigen de MAS-partij van president Morales ervan dat ze haar machtspositie misbruikt om de Grondwetgevende Vergadering naar de hand te zetten. Het MAS van president Morales is bijzonder populair in en rond La Paz, en wil dus graag de huidige regeringszetel behouden in La Paz. Oorspronkelijk was Sucre de onbetwiste hoofdstad van Bolivia. Na een burgeroorlog eind 19e eeuw verhuisden de regering en het parlement naar La Paz, dat daarmee de facto de nieuwe hoofdstad werd, hoewel Sucre altijd de officiële hoofdstad bleef. Enkel de rechterlijke macht bleef in Sucre.

Polarisatie
Talrijke manifestaties en acties bemoeilijken nieuwe pogingen tot samenkomst van de GV in Sucre. Verschillende kiesmannen uit de oppositie gingen al in hongerstaking, terwijl demonstranten de toegang tot de Vergadering blokkeren.

De ontevredenheid beperkt zich niet enkel tot Sucre. Ook de oostelijke, rijkere departementen Santa Cruz, Pando, Beni, Tarija en Cochabamba – de zogenaamde ‘Halve Maan’ van Bolivia – scharen zich goeddeels zich achter het oppositieprotest in Sucre. Hun steun voor het overplaatsen van de regeringszetel naar Sucre is een onderdeel van de aanhoudende machtsstrijd tussen de MAS van Morales en de dominante oppositiekrachten in de oostelijke departementen van het land. De polarisatie tussen respectievelijk oost/west, links/rechts en rijk/arm is enorm. Om de protesten van de oppositie te counteren, roept ook de MAS haar aanhangers massaal de straat op. De politieke krachtmeting tussen de politieke partijen draait op die manier steeds vaker uit op een populistisch opbod dat de gemoederen van de doorsnee Boliviaan danig verhit.

Refundar Bolivia
Het moeizame proces omtrent de grondwetsherziening is al meer dan een jaar aan de gang. Naarmate resultaten uitblijven, laaien de gemoederen in Bolivia steeds makkelijker op. President Evo Morales beloofde tijdens zijn verkiezingscampagne Bolivia opnieuw te stichten (‘refundar Bolivia’). Met de oprichting van een Grondwetgevende Vergadering wilde hij onder meer de Indiaanse minderheden beter vertegenwoordigen in de staatsstructuur.

De gesprekken voor een nieuwe grondwet bleken van meet af aan heel moeizaam, en zitten quasi-muurvast sinds het losbarsten van de discussie over het al dan niet verhuizen van de hoofdstad. Ook discussies over stemmingsmodaliteiten, en een algemeen gebrek aan vertrouwen tussen regering en oppositie brachten de grondwetgevende gesprekken op de rand van de afgrond. De deadline voor GV ligt op 14 december. Het lijkt onwaarschijnlijk dat die streefdatum wordt gehaald.

Met bijdrages van:
Korneel Holvoet (Redacteur Bevrijde Wereld)
Jaap Op De Coul (Landencoördinator Bevrijde Wereld in Bolivia)
Filip Polfliet (Communicatiemedewerker Bevrijde Wereld)