Dure bollen: foto van het Atomium publiceren kan zware gevolgen hebben

Hannes Coudenys06 maart 2006 – 18:19

BRUSSEL -- Als SABAM niet informeert, doen wij het maar: let op met foto’s van gebouwen. Die mag je namelijk niet zomaar op je site zetten. Een tijd geleden heeft een weblog foto’s van het Atomium gepubliceerd. Onmiddellijk kreeg de eigenaar van de website een waarschuwing van de beheermaatschappij SABAM. De foto’s moesten verdwijnen of er moest een bedrag van 91,65 euro per foto, per maand betaald worden.

Het beeld van het Atomium is namelijk beschermd. Elk gebruik, verspreiding en/of reproductie ervan, moet je meedelen aan de vzw Atomium, of aan de maatschappij SABAM.

‘De website had zich kunnen verdedigen met het recht op nieuwsgaring,’ zegt Filip Voets van de Raad voor de Journalistiek. ‘De Familie Waterkeyn, die het Atomium bouwde, is natuurlijk wel een geval apart. Ze zijn miljonair geworden doordat ze per verspreide afbeelding van het Atomium geld ontvangen.’ ‘Niet alleen blogs ondervinden de harde hand van VZW Atomium,’ zegt Voets nog: ‘Het auteursrecht stelt dat een gebouw getoond mag worden als het om nieuwsgaring gaat. Als het gebouw in het kader van de actualiteit functioneel in beeld komt, mag er geen probleem zijn, maar toch gebeurt het vaak dat ook reguliere media last krijgen met overijverige beheersmaatschappijen.’

Dat er moet auteursrecht betaald worden voor het gebruiken van muziek, tekst en alles wat creatief is, weten de meeste mensen. Dat gebouwen onder dezelfde wetgeving vallen, weet nagenoeg niemand. Het is zelfs zo dat elk gebouw automatisch beschermd is. De architect heeft de rechten op een gebouw ook al is hij niet aangesloten bij een beheersmaatschappij als SABAM of SOFAM. De architect kan zijn morele rechten nooit verliezen, dit in tegenstelling tot de exploitatierechten van het werk. Met andere woorden, alles wat in geld berekenbaar is, kan verkocht worden.

Als je foto’s wil publiceren van een gebouw doe je er dus best aan eerst te informeren bij SABAM of SOFAM.

Een telefoontje naar SABAM leert dat zij enkel de rechten op het Atomium beheren. Alle andere gebouwen, of liever, architecten, zijn aangesloten bij SOFAM. De telefoniste verbindt mij door met de verantwoordelijke voor het Atomium. Ik krijg een Franstalige vrouw aan de lijn. Hoe vraag ik nu uitleg over zo’n moeilijke materie in mijn gebrekkige Frans? Zij doet haar best om Nederlands te spreken, maar uiteindelijk begrijpt zij mij niet en ik haar niet. Als ik vraag of ik met een Nederlandstalig iemand kan spreken over deze kwestie is het antwoord negatief.

De communicatiedienst van SOFAM is beter georganiseerd. De vrouw aan de lijn kan een aantal van mijn vragen meteen beantwoorden: ‘Je mag een gebouw niet zomaar fotograferen en publiceren. Je hebt de toestemming van de architect nodig. Zolang een gebouw niet het hoofdonderwerp van de foto is, is er geen enkel probleem. Een gebouw blijft beschermd tot 70 jaar na de dood van de ontwerper.’

Op een aantal specifieke vragen zoals: ‘Mag ik de schaduw van het Atomium fotograferen?’, ‘Mag ik de bollen met een computerprogramma wit maken?’ ‘Mag ik een foto van het Atomium op een niet commerciële blog publiceren?,’ weet ze geen antwoord, maar die wil ze voor mij wel voorleggen aan de juridische dienst. Als ik haar nog vraag wie meestal het pleit wint in een geschil dan antwoordt ze met enige trots: ‘Dat zijn wij.’

Wat later stuurt ze me een mail dat de juridische dienst enkel voor leden beschikbaar is. In bijlage stuurt ze me een Franstalig document waarin het auteursrecht voor architecten wordt toegelicht. Ik moet dat maar eens goed nalezen. Als ik antwoord dat mijn Frans niet zo goed is, stuurt ze me uiteindelijk nog een Nederlandstalige versie op.

Onze vragen waren niet zo moeilijk. Een gemakkelijk antwoord op de vragen krijgen, was niet zo eenvoudig. We dachten dat een beheersmaatschappij ons meteen zou kunnen verder helpen maar dat klopt dus blijkbaar niet. Het lijkt erop dat ze er als de kippen bij zijn om geld te eisen van mensen die de wet overtreden, maar als “opgehokte” kippen opvallend afwezig zijn als er om informatie gevraagd wordt. De tekst die SOFAM me opstuurde, maakt veel zaken duidelijk, maar een werk van 50 pagina’s doorlezen kan je toch niet als een snel antwoord op je vragen beschouwen.

Volgens het weekblad Brussel Nieuws brengen de postkaarten, afbeeldingen en foto's op het internet jaarlijks zo'n 30.000 euro op. De vzw Atomium stort het geld door naar André Waterkeyn, de ondertussen hoogbejaarde bouwer van het monument. Als de man sterft, dan ontvangen zijn nazaten nog zeventig jaar na zijn dood de opbrengst van de auteursrechten.

Voor veel gebouwen die je fotografeert en publiceert, zoals kerken en monumenten zal je niet vervolgd worden maar toch informeer je altijd eerst best bij de betrokkenen. Hetzij de ontwerper, hetzij de erfgenamen of de uitbater.
Een lijst van beschermde gebouwen kon SABAM noch SOFAM mij geven. Na wat opzoekwerk maakten we zelf een klein lijstje op.

-Het Atomium
-Berlaymont
-De NAVO-gebouwen
-Het Europees Parlement
-Alle gebouwen van Victor Horta (inclusief het Centraal station in Brussel)
-De Eiffeltoren (enkel verboden om ’s nachts te fotograferen, de verlichting is namelijk beschermd)

waarom laten ze die rommel dan op straat slingeren?

slö, 07/03/2006 – 03:55

en hoeveel auteursrecht heeft de ontdekker van de metaalkristalmolecule van de architecten gekregen?
mag men over het atomium schrijven?
erover zingen?
een schilderij maken?
een tekening?
een grapje?
een toneelstuk?

een foto is dus diefstal.
boeiende kunst.

beter zelf iets maken:

of is die straat ook gesabamd?
en wie maakte die straatverlichting zo wapper?
mogen die auto's wel?
peugeot, fiat?
en porsche, trabant?
wat is design?
een saccoch van h&m, louis villain?
schoenen van jan fabre, kevers van walt disney, swastikas van Neolithic Eurasia, lichtjes van parijs, de zonnebril van aa lief?
wa kreeg de familie grimm van disney?

als morgen nergens nog foto's van gemaakt worden, moeten we dan betalen voor alles waar we over praten.

letterkes en vakskes, daar zijn ze straf in.
al goed da'k da nie begrijp.

't is dooie kunst als ge er nie meer aan moogt komen.

tijdverlies

kwaad gemaakt

hier komt nog staartje aan

(cartoon's, mag da?)

Hela

Sa(d)am, 07/03/2006 – 10:00

Helaba, mijn sneeuwman is beschermd. Dat is dan 90 euro per maand, Hannes.

Wat een onzin weer. Gaan ze

RobRoy, 07/03/2006 – 13:30

Wat een onzin weer. Gaan ze alle sites waar "de bollen" opstaan voor de rechter laten komen? Ik wens hen veel succes toe. NOT. Zie ook hier: http://images.google.be/images?q=atomium&hl=nl

betaal je lam aan sabam

moleculium, 07/03/2006 – 21:16

Ja, ze gaan dus effectief actief op zoek naar alle overtreders. Er wordt meestal een minnelijke schikking geregeld. Maar als je weet dat die minnelijke schikkingen nogal vaak verschillend zijn van prijs zou het misschien beter wel voor de rechter komen. Nu ben je afhankeleijk van de stemming waarin SABAM zich die dag bevindt. Altijd afdingen dus als je moet betalen.

parasietparkiet

slö, 08/03/2006 – 01:23

werd die inning ook al in 1958 geheven?
er zou een pak minder volk gekomen zijn vermoed ik.
't is dus waarschijnlijk een achteraf toegevoegde waarde.
van nieuwe media naar dievegereedschap.

hopelijk kan irak auteursrechten vorderen voor alle gefilmde en vernietigde monumenten, de wederopbouw zal vlug een feit zijn.

sorry, 't moest eruit.

het geld
wordt slecht besteed
op dees planeet

steriele breinen
trekken lijnen

gedachte van de parasietparkiet

idem

chris, 23/09/2006 – 09:40

Ik heb de website van Frank VDB, de wielrenner.
Ik wordt momenteel door sofam aangevallen om 1400 euro te betalen omdat ik 8 heel kleine fotootjes van deze renner op zijn website heb geplaatst. Ik had er het logo van de fotograaf en zijn naam laten bijstaan om geen problemen te krijgen, maar niets is minder waar.
wat kan ik doen hiertegen?
deze foto's zijn door fans naar ons getsuurd en komen van een informatieve website die een verslag van de wedstrijd brachten. Bij dit verslag waren enkele foto's te zien die ze hadden gecopieerd en naar ons doorgestuurd.
Wij hebben ze nietsvermoedend geplaatst op de website van de renner zelf met alle gevolgen van dien.
wat kan ik hiertegen doen, want 1400 euro betalen hiervoor is toch wel echt winstbejag vind ik. Ik stelde voor dat ik de foto's zou betalen en openlijk mijn verontschuldigingen aanbieden, maar daar gaan ze uiteraard niet mee akkoord, ik zit dus zwaar in de problemen en weet geen raad meer.

foto's van atomium Brussel

Roelfi, 25/11/2006 – 20:48

dit schreef ik gisteren als antwoord op de vraag van een lid van de fotogroep van Seniorennet of foto's van het atomium geplaatst mogen worden :

dag Bernard ..

ik heb het hier ooit reeds geschreven .. wees voorzichtig met het atomium ..!
op het atomium rust er nog steeds een copyright ..

op 29 december 2003 werd een foto van het atomium door mij gemaakt Hotshot of the Day bij DCviews ..

bijna vier weken later kreeg ik een brief van Sabam dat ik een boete moest betalen van 15.000 Bfr.

wegens schending van de auteursrechten op de afbeelding van het atomium ..

de boete bedroeg 5000 Bfr. per week overtreding

de foto stond drie weken op internet, 5000 x 3 = 15.000 Bfr.

het was de voorzitter van het atomiumcomité zelf die de kat de bel aanbod ..

hij had de afbeelding gevonden via Google ..

ik had volgens hem een reproductie gemaakt ..

na veel vijven en zessen en wat dreigen met media zoals tv en kranten ben ik er per uitzondering vanaf geraakt ..

maak dan al reclame voor iets mooi uit je eigen land wereldwijd dan is dit hun dank !

een gewaarschuwd persoon is er twee waard ..

onderstaand de foto waar het om ging ..

hopelijk is die voorzitter en mensen van Sabam geen lid van deze fotogroep … J

groeten ..

Roelfi …

ps.: de foto staat er nu nog steeds op, kijk maar eens naar Hot Shot of the day 29 december 2003 … :

http://www.dcviews.com/yourview.htm

http://blog.seniorennet.be/roelfi/zoeken.php

en zoek op atomium ..

Waar is het geld van de bollen gebleven???

Anonymous, 02/01/2007 – 23:30

Van in de jaren 58 zijn er milioenen mensen in gekropen en er vet voor betaald in al die jaren is er bijna niets aan verbouwd. Er zijn tentoonstellingen in gehouden. feestjes in gevierd en lekker geten. Waar is al dat geld naartoe? Als ze de bollen moesten vervangen en opknappen is het den burger die er moet voor opdraaien en nu willen ze dat er geld betaald wordt voor er ergens een foto van te tonen tewijl dit het visitekaartje van België zou moeten zijn. Ze maken zich even belachelijk als Laurent die de foto's van zijn kinderen wil verkopen.
Wat nog het ergste is, dat is dat de werkers aan de bollen bijna dag en nacht hebben doorgewerkt om de bollen tijdig af te krijgen. Nu zijn ze al bijna een jaar aan de stoep bezig en staan er nog wegversperringen.
Hier in België is het zelf moeilijker om een stoep te leggen als de bollen van het atomium te vervangen.

Groetjes

Absurd

Karel, 05/11/2007 – 11:28

Ik ben zelf amateurfotograaf en wist wel van het bestaan van deze wet af, maar ik vind het zelf een beetje bij de haren getrokken.

Als een architect een gebouw maakt, zal dit gebouw het beeld van de openbare ruimte steeds veranderen. Hoe kan je iets beschermen dat deel uitmaakt van een publiek geheel? Het interieur en de gevels van de woning die niet naar de straatzijde gericht zijn is een ander verhaal. En 70 jaar na overlijden van de architect ... hoe kom je dat te weten?

Bij wijze van voorbeeld: ik wil een foto op mijn blog plaatsen van de woning waarin ik woon. Ik ken de architect niet, maar schat dat de woning gebouwd is in de jaren '20. Met een beetje geluk is de architect kort daarop overleden, met wat pech heeft hij nog 30 jaar geleefd. Het is toch absurd om op de gemeente na te vragen wanneer de architect van je woning overleden is (als je via de plannen toch weet wie het was), zijn erfgenamen op te sporen en hen te vragen of je een foto van de woning waarin je woont op je blog mag zetten?

Een ander voorbeeld: alle immo-zoekertjes die momenteel op internet en in tijdschriften te vinden zijn: zijn die ook illegaal als er daar foto's bij staan waarvoor geen toestemming gevraagd is? Of zie je het feit dat ze te koop of te huur staan als 'nieuwswaaarde' aan?

Dit is een wet waarvan het nut me volledig ontgaat. Ik denk dat er ook heel weinig architecten van wakker liggen.

andere kant

Bert Stephani, 06/11/2007 – 21:24

Als zelfstandig fotograaf wil ik toch even oproepen om de andere kant van de zaak ook eens te bekijken.

Creatieve mensen (zoals de architect van het atomium of de fotograaf van VDB) hebben het in ons landje vaak moeilijk om het hoofd boven water te houden. Onze auteursrechten (wettelijk bepaald) zijn vaak de enige kans om wat financiële erkenning van ons werk te krijgen.

In vele andere landen worden de vergoedingen voor auteursrechten zonder morren als normaal beschouwd. In België staan ze vaak zo erg onder druk dat nog weinig jonge mensen er in slagen om een creatief zelfstandig beroep uit te bouwen.
Ik ken een aantal topfotografen bij onze Belgische kranten die amper het hoofd boven water kunnen houden. Ze kunnen alleen maar hopen dat hun foto nog eens ergens anders gebruikt kan worden om aldus iets extra te verdienen.

Als iemand een nieuw geneesmiddel ontdekt of de senseo machine uitvindt, vinden de meeste mensen het niet meer dan rechtvaardig dat die mens daar een fijne vergoeding voor krijgt.
Maar het werk van vele creatievelingen wordt heel anders bekeken.

Je mag het lelijk vinden, maar het atomium is nu eenmaal een zeer originele constructie. Er was lef, creativiteit en kennis nodig om het te ontwerpen. Is het dan echt zo gek dat de architect er voor wil zorgen dat zijn kleinkinderen een beetje plezier hebben van de risico's die hij misschien genomen heeft voor dat project.
Ik ken de geschiedenis ervan niet, maar het is het principe dat telt.

Hetzelfde geldt voor foto's. Het is toch niet normaal dat je werk van iemand anders zomaar ongevraagd gebruikt. De meeste fotografen zullen je waarschijnlijk de toestemming geven om de foto te gebruiken voor niet-commerciële doeleinden als je 't vriendelijk vraagt.
En zelfs als je auteursrechten moet betalen is dat nog steeds veel goedkoper dan een goeie fotograaf inhuren.

Ik wil gewoon zeggen dat er veel onwetendheid is in deze materie. Misschien overdrijven de atomium-mensen een beetje maar waar trek je de grens? Ze verdedigen tenminste hun wettelijke rechten en op die manier ook de creatieve sector.

Een kwestie van de dingen langs twee kanten te bekijken.

MAAR...

Tommeke, 05/04/2008 – 15:05

Beste Bert
Je hebt natuurlijk wel een punt als je de goede beroepsfotograaf iets wil gunnen; zeker als zijn werk ongevraagd wordt overgenomen op een manier die anderen geld oplevert. MAAR...

Wat vind je zelf van 91,65 Euro PER MAAND PER SITE? Zou dat helpen om het hoofd enigzins boven water te houden?
Wat vind je zelf van een brief van Sabam voor alvast 15000 Frank om 3 weken een foto gepubliceerd te hebben? En mag die eis, namens een vakman als u, dan gelijk ingetrokken worden als het slachtoffer dreigt naar de pers te stappen?
Voel je je als eerlijke mens fatsoenlijk vertegenwoordigd als DE Belgische auteursmaatschappij franstalige formulieren stuurt na een nederlandstalig telefoongesprek? Als elke simpele vraag nog langs de juridische dienst moet, en dan nog alleen voor hun eigen leden?
Wat vind je er zelf van dat de Nationale Bank moet betalen om 's lands icoon te mogen gebruiken op de Belgische Euro-munt?

Je zegt: "De meeste fotografen zullen je waarschijnlijk de toestemming geven om de foto te gebruiken voor niet-commerciële doeleinden als je 't vriendelijk vraagt.

Wist je dat zangers zelfs voor een Benefietoptreden niet kunnen zeggen: laat die auteursrechten maar zo... Nope: de organisator krijgt steevast de rekening op zijn bord.

Eens aangesloten bij een auteursvennootschap, is er (niet bij allemaal, maar zeker wel bij Sabam) geen mogelijkheid om vriendelijke vragen vriendelijk te beantwoorden. Het enige antwoord is: "betalen". Men is dat aan het aanpakken bij Sabam, jazeker. Dat betekent bij Sabam dat men er alvast drie jaar over doet om er aan te beginnen, en vervolgens drie jaar om de eerste stap door te voeren. Zes jaar later heb je je rekening betaald, is er een andere webmaster, een andere regering en alweer een strikter Europees juridisch kader, en misschien alweer een andere foto van het Atomium gepubliceerd.

En dan de Senseo(R). Normaal dat iemand per padje centen krijgt? De rechtbank vond uiteindelijk van niet: niet voldoende innoverend. De licenties verhuisden naar de eeuwige koffievelden. We mogen dus blij zijn dat enkele fabrikanten er voldoende advocaten en moeite hebben ingestoken, of de brave burger had na jaren mogen betalen voor de innovatie die er geen was...

Waarom men in België meer mort dan elders? Het wordt in ons landje echt gortig: de auteur mag best een centje hebben. Maar intussen heffen al maar meer organen al maar meer gelden voor fotokopies bij thuisgebruik, uw kabelTV, muziek in de wachtzaal van de dokter (een keer voor de auteur, en ook nog een keer voor de uitvoerder!), de lege DVD's voor uw backups... en intussen proberen andere handige jongens u binnenkort ook te laten dokken voor uw nieuwe computer en wie weet wat nog allemaal.

Er moet hoognodig een onderscheid gemaakt worden tussen een rechtvaardige vergoeding voor een auteur, en de bergen geld die vooral enkele slimme jongens bijeengeschraapt krijgen. Terwijl onze zelfgekozen politiekers dat allemaal braaf laten gebeuren.
Er gaapt een massief democratisch deficit tussen de auteur en de gebruiker. De Belg heeft dat inmiddels in de gaten. http://www.indymedia.be/nl/node/26906

auteursrecht

Janie Burton, 20/02/2009 – 13:52

Hoi Bert,

Kan je mij eens kontakteren via mijn email

snjanieburton2@hotmail.com

Janie

Ah die bollen !

Anita Toninato, 09/02/2010 – 11:44

Ik heb een flinke boeten betalen voor mijn foto van de Atomium.
zie www.athinah.be
en het is inderdaad zo dat het bijna niet mogelijk is van een duidelijke uitleg te krijgen van wat magn niet mag .. van de Sabam