Jan Hertogen13 juni 2007 – 12:58

Over sossen, tsjeeven en caloten

Na acht jaar paars met Sp-a als belangrijke determinerende factor, is het even verademen wanneer het politieke landschap met de federale verkiezingen 2007 weer opengegooid wordt. De “caloten” en de “tsjeeven”, het koosnaampje van de ‘sossen’ voor de pilaarbijters en katholieken, kunnen na acht jaar hun uitgebreide apparaat weer in stelling brengen. De “katholieke” zuil en haar politieke pleitbezorger de CD&V hebben de retraite van 8 paarse jaren voluit aangewend om onmiddellijk te beginnen aan herstel en opbouw van wat paars, in hun ogen heeft aangericht of niet behartigd. En dat is een andere agenda dan de staatshervorming, veiligheid en gezin waarmee de verkiezingen gewonnen zijn. Want wat wel eens vergeten wordt is dat de CD&V vooral en misschien zelfs in hoofdzaak de emanatie is (en blijft) van de christelijke bewegingen met de christelijke mutualiteit, het ACV en Caritas als centrale motoren. Kerk en staat liggen in België dichter bij elkaar dan men zou denken.

De vlucht van Vandenbroucke en het katholiek breukvlak

De dood van paarsgroen en paars is mede geweest dat zij de religieuze aversie niet hebben kunnen overwinnen en geen banden konden of wilden opbouwen met de “katholieken”, arbeidersbewegingen en vakbonden incluis. Ze konden na vier jaar van afwachten en proberen evenmin rekenen op de (goed)wil van die christelijke zuil om hen de hand te reiken of te redden, behoudens misschien de positieve samenwerking met Demotte, ondermeer rond het Non-Profit sectoraal akkoord. Groen heeft zich de eerste regeerperiode laten kennen als een onwillige en zelfs antisyndicale fractie die mede daardoor de volle rekening gepresenteerd kreeg in 2003. Ook is Vandenbroecke van het federale niveau uit Sociale Zaken over Tewerkstelling naar de Vlaamse gemeenschap gevlucht omdat hij ondermeer bij de katholieken (en ook de PS) z’n krediet verregaand verloren had. Ook dit is een determinerende factor in het verlies van de Spa. Zijn opvolgers Van den Bosche en Vanvelthoven hebben op geen enkel moment het gat kunnen dichten met de “tsjeeven”. De CD&V heeft in een zetel haar teruggang naar de macht, rekenend op het volle potentieel van de katholieke zuil, kunnen plannen en voorbereiden. Dat wil niet zeggen dat het regeerprogramma sociale zaken, tewerkstelling en binnenlandse zaken al uitgetekend is maar het zal verregaand de stempel van CD&V en de christelijke bewegingen dragen, die reeds hun know how en mensen gereed hebben om de kabinetten te bezetten. Ook de ‘allochtone’ factor zal hier allicht voor het eerst in niet onbelangrijke mate aanwezig zijn.

Meer progressief bij rechts dan bij links?

Het ACW, Caritas en de katholieke zuil kan dus weer z’n stempel drukken op een beleid dat misschien ‘progressiever’ zal blijken dan dat van de laatste acht jaar. Want ‘institutioneel’ links is nogal eens rechts wat de concessies aan de eisen van de economische en financiële machten betreft en wat liberaal-rechts oogt, is misschien ‘linkser’ dan men denkt. De wijze bv. waarop het generatiepact dossiermatig is verknoeid vraagt een tweede ronde waarin de christelijke arbeidersbeweging uitdrukkelijker en mét dossier ook politiek aanwezig kan zijn. Hierin kan de ervaring van de Non-Profitsectoren met graduele opbouw van arbeidsduurvermindering volgens de leeftijd (12 bijkomende verlofdagen op 45 jaar, 24 op 50 jaar en 36 op 55 jaar) na haar negatie onder ‘links’ dictaat, mee aan de orde komen. Ook kan met de CD&V opnieuw (meer) ruimte voor zingeving komen, gestoeld op de strijdbaarheid en de verworvenheden van de christelijke arbeidersbeweging, op de basiswerkingen en op de wij-waarden. Ook de solidariteit en de verdere opbouw van de realisaties van de ‘Katholieke Actie’ en ‘Caritas’, ondermeer in de Gezondheids- en Welzijnszorg in al z’n compartimenten zijn gediend met de nieuwe intrede van de CD&V in de macht, zeker als de PS niet meer politiek aanwezig zou zijn. En waar de ‘socialisten’ en ‘groen’ samen met de liberalen mee de wegbereiders waren voor een verdere vermarkting en commercialisering van zorg en welzijn, zullen met de CD&V allicht grotere beschotten geplaatst worden.

Erkenning religiositeit en hoofddoek

Het grote hiaat onder paars is de gebrekkige doorstroom van de ‘religieuze’ dimensie en maatschappijbeeld naar de politiek. Dit is vooral een groot nadeel geweest voor die andere religieuze beweging, de Islam die gedurende 8 jaar paars zelfbewuster is geworden. Hiertoe behoren ook een goed deel van de 326.387 vreemdelingen die tussen 1999 en 2006 Belg geworden zijn en de nieuwe immigratie die in België toegekomen is. Vanuit de oppositie was het gemakkelijker om binnen de CD&V het rechtse discours te vertolken, maar dat zal in de nieuwe regering veel minder het geval zijn. De rechtse fracties in de CD&V zullen tot de orde geroepen worden en zich dienen in te passen in een humaan en progressief project waarin de religiositeit meer dan de voorbije jaren gehonoreerd wordt. De aanwezigheid van de CD&V in de regering kan leiden tot ondersteuning en verzekering van de religieuze symbolen (ondermeer de hoofddoek), het ontwikkelen van een financieel draagvlak voor de Islam, betaling van de imams en alles wat hoort bij de erkenning van een godsdienst zoals jaar en dag voor de katholieken, de caloten en de tsjeeven het geval geweest is. Het anti-katholieke en anti-religieuze chagrijn zal de ontwikkeling van een progressief beleid niet meer in de weg staan. De automatische opname van de migranten en allochtonenverenigingen in het ACW als aparte pijler en de duidelijke uitspraak van het ACV voor het recht een hoofddoek op de werkplek te dragen zijn hierbij al belangrijke breekijzers.

Sociale Maribel, Dienstencheques en Arbeidsduurvermindering 58 en 60+

Ten slotte zal met de CD&V verdere ruimte komen voor een ‘lastenverlaging’ die, zoals de sociale maribel, volwaardige jobs creëert in onder meer de Non-Profitsectoren. Hierin zullen al een gedeelte van de dienstenchequesjobs gerecycleerd kunnen worden. De nieuwe minister van tewerkstelling zal tevens voor de opdracht staan de dienstenchequesmanie die op kosten van de sociale zekerheid is uitgebouwd te saneren en om te zetten in vaste jobs die in de bestaande tewerkstellingskaders wordt geïntegreerd. En zij zal haar regeerperiode kunnen afsluiten met de opmaak van een nieuw sectoraal akkoord voor de Non-Profit in 2010 met de volledige 13de maand, het doortrekken van de ‘biënnale loonsverhogingen zolang men werkt en de verdere uitbouw van de eindeloopbaanregeling tot 48 bijkomende verlofdagen op 58 jaar en 72 voor wie verder werkt na 60 jaar. De regering kan daar best nu al in het regeerprogramma rekening mee houden om niet voor verrassingen te staan.

Jan Hertogen, socioloog