christophe06 februari 2007 – 15:45

Zondagmiddag 17 december. Jonathan F., een jongeman overlijdt in het ziekenhuis nadat hij en dag eerder zwaar werd toegetakeld bij een café in Kortrijk. De gelijkenissen met wat in Oostende gebeurde zijn treffend want ook Jonathan is amateurvoetballer. “Een plezierige jongen die door de hele ploeg op handen werd gedragen,” aldus de voorzitter van de voetbalploeg. De voetbalcollega's besloten om uit respect voor Jonathan niet te voetballen. Treffende gelijkenissen dus, alleen de media-aandacht was totaal verschillend. In De Morgen kreeg zijn dood een Belga-kortje. In De Standaard een iets langer artikel met ook een reactie van de moeder. Maar voor de rest geen sociologische beschouwingen, geen ethische discussies en geen oproep voor een stille mars.

Hetzelfde kan gezegd worden over Mohamed, de jongen die op 1 mei op de vlucht voor zijn belagers in de Schelde sukkelde. Of de 62-jarige dakloze die eind mei werd doodgeschopt in Marche-en-Famenne. Radio 1-journalist Geert Spillebeen kreeg zelfs een prijs voor zijn reportage over de 'vergeten moord'. Deze drie incidenten die nochtans beantwoorden aan de alsnog vage criteria van 'zinloos geweld' komen zelfs niet voor in de lijstjes die her en der opduiken in de kranten. Het Laatste Nieuws heeft het expliciet over het vijfde slachtoffer in Oostende: na Joe, Luna, Oulemata en Guido Demoor. De interculturele website Kifkif vindt zelfs nog een ander onbekend slachtoffer: “het meisje dat aangepakt werd omdat ze geen hoofddoek droeg”. Vanwaar die willekeur? Is de ene dood minder mediageniek dan de andere?

De discussie over geweld bij jongeren beheerst opnieuw de kolommen van de kranten. Alleen vindt voorlopig geen enkele journalist wetenschappelijke cijfers die bevestigen dat jongeren gewelddadiger worden. “Vanuit wetenschappelijk onderzoek zijn er geen aanwijzingen dat jeugddelinquentie toeneemt. Integendeel”, citeert De Morgen een criminoloog. Dezelfde krant titelde gisteren nochtans precies het omgekeerde. “Manier waarop jongeren met elkaar omgaan wordt gewelddadiger”. Een citaat van adviseur-generaal van de federale politie Luc Lamine, die zichzelf in het interview tegenspreekt door er op te wijzen dat de geweldcriminaliteit bij de Antwerpse jongeren historisch laag is.

Sprekend is ook de verspreiding van een heuse hoax (1): de stille mars op zondag. Er is de oproep van de moeder van Joe die hoopt dat de vrienden van Bart de kracht vinden om een stille mars te organiseren. Die mars komt er ook in de vorm van een fakkelwake op donderdag georganiseerd door de voetbalclub van Bart. Het bericht over een stille mars op zondag dook maandag op in verschillende kranten en zou gebaseerd zijn op een anoniem mailtje waarin al enkele details staan over het parcours van de mars. Het gemeentebestuur van Oostende weet officieel van niets. Aangezien de aankondiging van de stille mars van zondag nu al in alle media opdook, zal de mars er wellicht ook komen. Alleen is er van spontaniteit nog weinig sprake. De stille mars na een geval van zinloos geweld is nu helemaal onderdeel van een mediaformat geworden.

Niemand kan bezwaren maken tegen een maatschappelijk debat, zeker niet over zo'n ernstige thema's als doodslag en geweld of over de maatschappij die harder is geworden. Maar dan wel liefst zonder de hysterie en zonder de buikopinie's van BV's. Als de media zich aan zo'n debat wagen, houden ze zich best ook wat in. De voorbije dagen werden weer wat grenzen van het mediafatsoen verlegd: foto's van de dader, zijn naam voluit in de krant, details over zijn gezinssituatie (“een normaal gezin met hardwerkende ouders”). Nog voor het onderzoek is afgerond was het alsof de media al wisten wat er precies gebeurd was. Na de onthutsende wending in de zaak van Joe sloegen een aantal hoofdredacteurs mea culpa. Van de voorzichtigheid die ze toen beloofden aan te wenden, is een half jaar later niet veel meer te merken.

(1) Hoax is de samentrekking van hocus pocus en betekent een vals bericht. Het nep-journaal van RTBF over de splitsing van België was bijvoorbeeld een echte hoax.