Belangrijk mikpunt van kritiek van veel andersglobalisten is de WTO (World Trade Organisation). Dat hoeft niet te verbazen.

De WTO is het Westerse instrument bij uitstek om de liberalisering van de wereldhandel door te drukken. Hoe dat gebeurt (of gebeurde) wordt helder uitgelegd door John Vandaele in zijn boek Het Recht van de Rijkste. Hebben andersglobalisten gelijk? (Houtekiet, 2005). De WTO is formeel democratisch (één land één stem), maar in feite een toonbeeld van ongelijkheid, machtsmisbruik en hypocrisie.

Deregulering?
Hoe selectief de rijke landen omspringen met ‘deregulering’ blijkt uit het akkoord over de patenten – TRIPS (‘Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights’). Dat akkoord kwam er onder druk van de VS. Niks de-regulering, want het Trips-akkoord komt neer op een verstrenging van de regels: de patentduur wordt opgetrokken tot 20 jaar en de wereldwijde controle en bestraffing worden strakker. Meer dan 95 procent van de patenten wordt genomen door Westerse bedrijven. Het resultaat zijn verse geldstromen van het Zuiden naar het Noorden. Regulering in het voordeel van de rijke landen mag…
Toppunt is dat hiermee aan de arme landen de soepelheid ontnomen wordt die de Westerse landen zichzelf in dienst van hun ontwikkeling jarenlang wél gegund hebben.

Free trade?
In de ogen van de WTO is alles koopwaar. Dus moet ook het ideaal van de voedselsoevereiniteit worden opgeofferd aan de vrije markt. Nou ja, ‘vrije’ markt… Ook hier spat het ‘twee maten twee gewichten’ eraf.

Rijke landen pompen massa’s subsidiegeld in hun landbouwsectoren. Het enige instrument van de arme landen om hun boeren te beschermen, zijn invoertarieven. Beide verstoren volgens de liberaliseringsretoriek de markt, en zouden daarom moeten worden afgebouwd. Maar hoewel de WTO-landbouwakkoorden flink snoeien in de invoertarieven, blijven de Westerse subsidies grotendeels overeind. (In hun exportsubsidies wordt wel gesnoeid, maar dat compenseren de rijke landen door een verhoging van de directe inkomenssteun aan hun boeren.) Dus worden de boeren in het Zuiden doodgeconcurreerd.

(Niemand betwist overigens het recht van de rijke landen om hun landbouw te subsidiëren – ze mogen dan alleen niet uitvoeren naar het Zuiden).

Formele democratie
Maar de landen van het Zuiden gingen toch akkoord? Eén land, één stem – dan kan het Noorden hen toch tot niets verplichten?
Dat is dan buiten de ‘onderhandelingseconomie’ van de WTO gerekend. Die is zo georganiseerd dat het voor de VS, Europa en Japan een makkie was om (tot voor kort althans) het laken naar zich toe te trekken.

Hoe? Ten eerste door chantage. De landen van de Triade (VS, EU, Japan) zijn nml. ook dominant in de Wereldbank en het IMF…

En ten tweede, subtieler, door een informatieoorlog met als belangrijkste kenmerken: informaliteit en techniciteit. Bij WTO-onderhandeligen worden heel wat pre-akkoorden bekokstoofd in kleine, informele vergaderingen. De arme landen zijn daarop doorgaans niet (goed) vertegenwoordigd (alleen al omdat ze over onvoldoende personeel beschikken). Dat zorgt ervoor is dat zij pas in een laat stadium de ontwerpteksten te zien krijgen. En dat versterkt dan weer het probleem dat zij vaak niet de gespecialiseerde kennis in huis hebben om deze dikke, complexe en technisch ingewikkelde dossiers correct te beoordelen…