raf18 augustus 2008 – 22:12

Zwarte vlaggen op het strand. Zwemmen mag enkel op eigen risico. Een strakke wind, grijze nevel, het wil maar niet zomeren in Ifni. Dat duurt sinds de eerste zaterdag van juni. "Même le temps était triste", vertelt een vrouw. Sinds leger en politie, 8000 manschappen in totaal, de stad op 7 en 8 juni onder de voet liepen, blijft het weer hoofdzakelijk betrokken.

Sidi Ifni, goed 1000 km ten Zuiden van Tangers aan de Atlantische Oceaan, was vroeger Spaans gebied, net zoals de enclaves Ceuta en Melilla in het Noorden. Maar het koloniale bestuur in Madrid deed minder dan het minimum om de bewoners van het visserstadje een leven te geven. Het bouwde koloniale villa's voor de plaatselijke besturen èn een kabelbaan, met één betonnen voet pal in de ondiepe zee, om boten te laden en te lossen. Toen Marokko in 1969 meester werd in Sidi Ifni, verviel de téléférique en de rest van de Spaanse pronkzucht. Marokko spande zich evenmin hard voor Ifni in. Het bouwde een vissershaven, die begin de jaren '80 in gebruik werd genomen. Maar over die haven was slecht nagedacht. Ze is aan het verzanden, dat is op satellietfoto's perfect te zien. Zegt iemand: "zet een stoel in het tweede dok en je waant je op het strand". Er zijn al vissers verongelukt toen hun schip aan de havenmond vastliep in het zand.

De haven geblokkeerd

Toch draait de haven op volle toeren. Er zit nog altijd en de Russische en Japanse fabrieksschepen ten spijt een massa vis in de oceaan. Hele kolonnes van frigotrucks uit Agadir en zelfs uit Spanje komen hier sardines laden. "Voor miljoen gaat er zo wekelijks de haven uit", zegt een inwoner van het stadje. De haven zorgt zo ongeveer voor de enige jobs in de wijde omtrek. Op andere jobs hoeft de jeugd in Ifni niet te hopen.

Maar die jeugd wil werken. Op 30 mei boden zich maar liefst 985 kandidaten aan voor welgeteld 8 jobs bij de gemeente. Toen de testen afgelopen waren, en 977 gezakte kandidaten weer werden weggestuurd, besloot de menigte het daar niet bij te laten. Ze trok in stoet naar de haven. Daar blokkeerde de stoet de toegangsweg tot de haven, op de dam die de dokken tegen de golfslag van de oceaan beschermt. De vissers hoefden niet na te denken en deden mee. In de haven waren toen net 90 vrachtwagens geladen, met sardines vers uit zee. Die trucks, met hun waardevolle lading, konden nu de haven niet meer uit.

De spontane actie viel niet uit de lucht. Sinds jaren vragen de mensen van Ifni dat hun streek wordt ontwikkeld. Tot 2005 veranderde er niets. In dat jaar zetten de forces vives van Sidi Ifni - een aantal syndicalisten, ngo's, lokale politici - zich samen en vormden Le Secrétariat. Die coördinatie formuleerde vijf eisen waarin heel de stad zich kon vinden: werken aan de haven, een hedendaags ziekenhuis, jobs voor de jongeren, een kustweg vanuit Tan Tan in het Zuiden, zodat er in Ifni doorgaand verkeer zou passeren en een eigen provinciebestuur - in plaats van het bestuur in Tiznit - dat naar Ifni zou omkijken. Rond dat programma organiseerde "Le Secrétariat" in 2005 een eerste volksbeweging en dwong ze een dialoog met de overheden af. Maar de dialoog verwaterde, de sfeer verbitterde, van nieuwe beloften kwam weerom niets in huis. Integendeel: netwerken in de Marokkaanse politiek zorgden ervoor dat bevriende ondernemers in Ifni industriegrond - bestemd om er fabrieken op te richten - konden kopen voor 1,5 Dirham per vierkante meter. "Diefstal", zegt een ondergedoken militant, want dat is een belachelijke prijs. De fabrieken kwamen er niet.

Buitensporig geweld

Toen eind mei de haven werd geblokkeerd, waren enkele leden van Le Secrétariat van de partij, samen met woordvoerders van de Association des Jeunes Licenciés, de organisatie van gediplomeerden-zonder-werk. De volgende dagen raakte de actie in Ifni elders in Marokko en bij de Marokkaanse gemeenschappen in Europa bekend. Maar op zaterdag 7 juni sloeg in alle vroegte de Marokkaanse staat toe.

"We wisten dat er iets op til was", zegt een man die in het geheim naar een rendez-vous is willen komen. "Daarom was 's nachts de blokkade aan de haven opgeheven en was iedereen vandaar de bergen ingevlucht. Toen het leger de haven kwam binnenvaren om ons in de rug te overvallen, vond ze daar geen enkele actievoerder meer". Wilden het leger en de politie zich wreken? Was het omdat hun operatie in de haven mislukte dat ze daarna in de stad als beesten huishielden? De bewoners van Ifni zien geen andere verklaring. De mensen in Ifni schatten dat in totaal op 7 juni zowat 8.000 soldaten en politie-agenten werden ingezet in Ifni. Hun geweld was buitensporig. Het hele apparaat trok van huis tot huis, beukte deuren in, plunderde, stal gsm's en andere waardevolle voorwerpen, en belasterde jong en oud. Wie zich op straat vertoonde, werd afgeranseld; groepjes mensen werden met rubberkogels beschoten. En vele tientallen mensen werden gearresteerd. In de kazernes waar de arrestanten werden samengebracht, ging de terreur voort. Een aantal, vrouwen en mannen, moest zich uitkleden en werd met colaflesjes verkracht.

's Anderendaags ging de repressie voort. Maar in de namiddag gingen zo'n 4 à 5000 mensen uit protest tegen de brutaliteiten opnieuw de straat op. Het TV-station Al-Jazeera bracht ophefmakend nieuws. Het zond een interview uit met de mensenrechtenactivist Brahim Sebaa Ellil die uit Ifni afkomstig is en in Rabat studeert. Die had informatie uit eerste hand over wat er in Ifni gaande was. Maar Al-Jazeera zei ook dat er de dag tevoren mensen waren doodgeschoten, er zouden 8 doden gevallen zijn.

Marokko, Parijs, Brussel solidair

De volgende weken wiste de Marokkaanse staat de illusie dat het land politiek liberaliseert wel heel grondig uit. Er begon een klopjacht op Le Secretariat en de mensen die actief aan de havenblokkade hadden meegewerkt. Brahim Sebaa Ellil werd in Rabat opgepakt. Op 10 juli is hij tot zes maanden cel en een boete van 50.000 Dirham veroordeeld, wegens het verspreiden van valse informatie. Kort nadien zijn 12 militanten aangehouden en opgesloten, op beschuldiging van bendevorming, gewapende samenscholing en burgerlijke ongehoorzaamheid. Tot begin juli volgden de berichten over nieuwe arrestaties elkaar op. Ook Al-Jazeera heeft met de repressie te maken gekregen. De zender wordt verweten dat hij geweigerd heeft een officiële ontkenning van de dodentol uit te zenden. De directeur van Al-Jazeera in Rabat speelde zijn werkvergunning kwijt. Andere media in Marokko verspeelden bij de bevolking alle krediet en geloofwaardigheid. Reporters van de populaire radio 2M werden uit Ifni verjaagd omdat ze klakkeloos de officiële uitleg van de Marokkaanse regering hadden overgenomen die de feiten minimaliseerde.

Maar het nieuws over Ifni had zijn weg naar de Marokkaanse publieke opinie gevonden. Een week na Zwarte Zaterdag betoogden 9000 mensen in Ifni en dit keer waren er delegaties uit andere streken van het land afgezakt, uit Seffro, Safi, Laayoun, Ouarzazate, Guelimim. "In Ouarzazate bij voorbeeld begrijpen ze perfect ons probleem. Daar wordt goud gewonnen, maar denkt ge dat de plaatselijke bevolking daarvan profiteert?" Ok in Parijs en Brussel betuigden Marokkaanse migranten hun steun aan de protestbeweging in Sidi Ifni.

Of er echt doden gevallen zijn, is nog niet bekend. Een officiëel onderzoek was een lachertje. "Maar de Marokkaanse staat kan nu niets meer verborgen houden, zoals in vroegere jaren", zegt een militant. "Met het internet, gsm's en camera's, de wapens van de jeugd, raakt ons nieuws nu overal. Onze filmpjes staan nu ook op Youtube".

Documentaire

Un FILM de Souad Guennoun et Attac Maroc 28 minutes (en deux parties), juin 2008. Version arabe sous-titrée en français.

Les habitants de Sidi Ifni se soulèvent contre l’exclusion, chômage et pauvreté en août 2005, juin 2006 et septembre 2007. Le 30 mai 2008 les jeunes bloquent l’accès au port. Le 7 juin 2008, une répression aveugle s’abat sur Ifni. Le 15 juin 2008, une caravane de solidarité se rend à Ifni sous blocus. Les habitants témoignent.