Jan Hertogen08 januari 2008 – 17:53

Dalend aantal asielzoekers, stijgend aantal erkenningen, en de regularisaties?

Berichten over het dalend aantal asielzoekers in 2007 en het stijgend aantal erkenningen als vluchteling door het Commissariaat Generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) doen spontaan de vraag stellen naar de regularisatiebeslissingen en het wachtregister voor asielzoekers. Npdata zet alle beschikbare gegevens op een rij en maakt een berekening van het aantal regularisaties sinds 1998, toegekend op basis van de vreemdelingenwet van 1980, artikel 9, derde lid waarmee geval per geval geoordeeld wordt of er omwille van een langdurige asielprocedure, medische of humanitaire gronden een verblijfstatuut kan toegekend worden. Het resultaat is verrassend. Maar eerst het woord aan de Minister van Binnenlandse Zaken:

Parlementaire vraag van 4 april 2007: hoeveel regularisatiebeslissingen zijn reeds genomen?

Vraag nr. 1266 van Paul Meeus (VB) van 4 april 2007(1): 1. Hoeveel regularisatieaanvragen werden er tijdens de jaren 2002, 2003, 2004, 2005 en 2006 respectievelijk ingediend? 2. Hoeveel aanvragen werden er tijdens die jaren ingewilligd? 3. Hoeveel aanvragen waren er op 1 april 2007?

Antwoord van de Minister op 27 april 2007: "De bevoegde dienst Humanitaire Regularisaties binnen de dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) werd begin 2005 grondig gereorganiseerd. Het statistisch systeem werd pertinenter gemaakt. De in- en output worden sindsdien systematisch bijgehouden. In het jaar 2005 heeft de dienst Humanitaire Regularisaties 15.297 binnenkomende procedures geregistreerd. ...Op grond van artikel 9, derde lid van de Vreemdelingenwet werden 5.422 gunstige beslissingen genomen (tijdelijke en definitieve machtigingen). In het jaar 2006 werden 12.667 binnenkomende procedures geregistreerd. De dienst trof 5.392 gunstige beslissingen."

Verschillende parlementairen hebben regelmatig vragen gesteld naar de regularisatiebeslissingen. Tot 2004 kon (en kan) nog altijd geen cijfer gegeven worden, zogezegd omdat het niet vergelijkbaar zou zijn met de statistieken vanaf 2005. Vanaf 2005 is er sprake van 5.422 gunstige beslissingen over 15.297 begonnen procedures, en 5.392 op 12.667 procedures in 2006. Vraag hierbij is hoeveel individuele personen deze 'procedures' betreffen? Daar geeft de Minister geen info over in z'n parlementair antwoord maar wel het Jaarverslag 2007 van de dienst Vreemdelingenzaken (pdf, 2,4 Mb) voor 2005 en 2006: "Voor 11.630 personen werd in 2005 een beslissing tot regularisatie van het verblijf genomen, in 2006 voor 10.207". Dit is aanzienlijk meer dan de erkenning van vluchtelingen door het Commissariaat Generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen: 3.059 in 2005 en 1.922 in 2006. Maar wat met de regularisatie van voor 2005? En het algemene totaal? Voortgaande op de ambtelijke gegevens en op de logica wordt de statistiek van de 'regularisaties' opgemaakt met terugwerkende kracht vanaf 1998.

Statistiek asielvraag, erkenning en regularisatie vluchtelingen en het wachtregister

Het knooppunt en sleutel voor deze statistiek is het aantal asielzoekers die sinds 1998 elk jaar overgaat van het wachtregister van asielzoekers (het vijfde register van het Rijksregister) naar het vreemdelingenregister (het 2de register). Die verhuis is maar mogelijk na toekenning van het verblijfsstatuut hetzij door een erkenning als vluchteling door het Commissariaat Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS), hetzij als resultaat van de reguralisatieprocedure om humanitaire redenen. "Geregulariseerden hebben hetzelfde verblijfsstatuut als erkende vluchtelingen, namelijk beide zijn voor onbepaalde duur ingeschreven in het vreemdelingenregister" zo verduidelijkt het Vlaams Minderhedencentrum in haar wegwijzer. Het Rijksregister geeft volgende toelichting over het wachtregister en de overgang naar het vreemdelingenregister: "De kandidaat-politieke vluchtelingen worden vanaf het indienen van hun aanvraag geïdentificeerd op basis van een rijksnummer. ... Wanneer een aanvraag positief wordt afgehandeld, verdwijnt deze persoon uit het wachtregister en wordt hij opgenomen in het vreemdelingenregister; wanneer een aanvraag negatief wordt afgehandeld, verdwijnt deze persoon uit het wachtregister wanneer hij het Belgisch grondgebied heeft verlaten."

Wanneer het aantal erkenningen door het CGVS dus gekend is kan elk jaar het aantal regularisaties (rekenkundig) afgeleid worden, nl het verschil tussen het aantal transferts vanuit het wachtregister asielzoekers in de NIS-statistiek en het aantal erkenningen door het Commissariaat voor de Vluchtelingen.

78,8 % van alle toekenningen verblijfstatuut sinds 1998 gebeurde langs regularisatie

67.919 asielzoekers verhuisden tussen 1998 en 2006 van het wachtregister asielzoeker naar het vreemdelingenregister. In dezelfde periode kregen 14.412 asielzoekers hun erkenning als vluchteling van het Commissariaat Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen. De andere 53.507 asielzoekers die in de vreemdelingenstatistiek opdoken verkregen hun statuut noodwendig langs de regularisatieprocedure.

Van de 67.919 erkende vluchtelingen zijn er dus 21,2% erkend langs het commissariaat en 78,8% langs de regularisatieprocedure, er zijn dus 4x meer regularisaties gebeurd dan Commissariaatserkenningen als vluchteling tussen 1998 en 2006. Voor 2006 kwamen slechts 15% van het aantal toekenningen van het verblijfsstatuut voort uit erkenningen als vluchteling 85% gebeurde langs de regularisaties.

De kleine afwijkingen tussen het jaarverslag Vreemdelingenzaken (11.630 in 2005 en 10.207 in 2006) en de NIS-cijfers (11.930 in 2005 en 10.574 in 2006) zijn minimaal en komen allicht voort uit de controle door het NIS en verschillende datum van afladen van de gegevens uit het Rijksregister. Voor 2005 en 2006 wordt de aangewende methodologie evenwel bevestigd zodat ze voor alle regularisaties vanaf 1998 kan toegepast worden.

Vergelijking regularisatie/erkenning vluchtelingen met asielaanvraag en wachtregister

Voortgaande op een historisch overzicht (pdf) ons bezorgd door het Commissariaat van de Vluchtelingen en Staatlozen kan vanaf 1986 voor de asielaanvragen en vanaf 1988 voor de erkende vluchtelingen een ruimere historische evolutie geschetst worden. Ook het wachtregister wordt toegevoegd zodat kan nagegaan worden welke impact erkenningen en regularisaties hebben voor het aantal asielzoekers in het wachtregister. Voor meer toelichting en info over het wachtregister zie BuG 73.

Noot: De jaarlijkse asielaanvragen en de erkenningen en regularisatie binnen dat jaar betreffen andere personen, dwz een erkenning in 2006 bv heeft te maken met asielaanvragen die in voorgaande jaren werd gedaan. Zowel de verminderde asielaanvragen als de erkenningen en regularisaties hebben impact op het wachtregister. In het wachtregister zijn ook afgewezen asielzoekers begrepen die het land dienen te verlaten of die nog, al of niet wettelijk verblijf houden, in afwachting van hun beroep, regularisatiebeslissing of regularisatieaanvraag.

Het wachtregister vertoont vanaf 2005 opnieuw een dalende trend na eerste vermindering in 2003.

Een sprekender beeld over erkenning vluchtelingen en regularisatieerkenning komt tot stand tegen de achtergrond van de asielaanvragen, met de evolutie tot eind 2007 voor erkenning en asielvraag.

Het Commissariaat Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen heeft op 3 januari 2007 een Persmededeling (.doc) verspreid over de beperkte stijging van het aantal erkenningen van vluchtelingen van 1.922 in 2006 tot 2.122 in 2007. Daartegenover staat de lichte afname van het aantal asielaanvragen: 11.115 in 2007 tegenover 11.587 in 2006. Het % erkenningen tav de asielaanvragen bedraagt door de jaren heen sinds 1988 gemiddeld 7,5%. De laatste jaren is dit % gestegen tot 19,2% in 2005 en 19,1% in 2007 omdat het aantal asielzoekers daalde en de binnenkomend asielzoekers meer uit oorlogsgebieden kwamen, volgens het CGVS.

In cijfers en in het grafische beeld vallen de pieken van asielaanvragen op in 1993 en vooral 2000. De erkenningsaantallen hebben continue laag gelegen, nl 7,5%. Het is opvallend dat over erkenning van vluchtelingen op 5 januari al het volledig beeld van asielaanvraag en erkenning kan gegeven worden. Wanneer over de regularistietoekenningen in goedgekeurde procedures en personen voor 2007?

De vraag stelt zich tevens waarom een telling van geregulariseerden voor 2005 niet mogelijk is en waarom ook geen detail over hun nationaliteit kan gegeven worden. De Statistische diensten van het NIS zullen, volgens hun zeggen pas in 2009 over het detail van de nationaliteit kunnen beschikken over wie van wachtregister naar vreemdelingenregister overgaat. De beslissingen, gegevensverzameling en statistiek liggen onder de bevoegdheid van Binnenlandse zaken die tevens het Rijksregister beheert, zodat het NIS enkel kan voortgaan op de overgangen vanuit uit wachtregister naar het vreemdelingenregister, hetgeen daarbij niet als 'immigratie' beschouwd wordt maar als 'rechtzettingen' in de 'Loop van de bevolking'. Nicolas Perrin voegt daarom de vluchtelingen, die vanuit het wachtregister overkomen, toe aan de 'immigratie' in een bepaald jaar. In zijn Syntheserapport voor het CGKRB zegt hij over de rubriek "Wachtregister" in de Loop van de bevolking het volgende (vertaald door npdata): Immigratie, "inbegrepen de zogezegde veranderingen van register als gevolg van het verkrijgen van een verblijfsvergunning voor de asielzoekers, als gevolg van erkenning van het vluchtelingenstatuut." (Link naar de Nederlandstalige versie van het rapport) Hiermee wordt nogmaals bevestigd dat de berekeningswijze van npdata conform is aan de draagkracht en betekenis van de overheidsstatistiek.

Motivering voor gunstige regulariseringsbeslissing

In het jaarverslag van de dienst Vreemdelingenzaken 2006 worden volgende hoofdmotieven opgesomd voor de 5.392 positieve beslissingen dien betrekken hadden op 10.207 personen in 2006.

De duur van de asielprocedure is voor 2/3 van de beslissingen de belangrijkste reden om een regularisatieaanvraag positief te beslissen, 26% heeft met 'humanitaire situaties' te maken, 7% met medische situaties. Met de afbouw van de dossierachterstand zal de langdurigheid minder en minder reden zijn voor regularisering en is het te voorzien dat de regularisaties zullen verminderen en de andere redenen aan belang zullen winnen.

Detail van de erkenning als vluchteling door het commissariaat

Op onze vraag heeft het Commissariaat Generaal voor de Vluchtelingen een punctuele historische statistiek (pdf) opgemaakt van de specifieke deelstatuten in de erkenningen als vluchteling.

De cijfers maar vooral het grafisch beeld geeft een idee van de impact van elk van de erkenningscategoriën en de piek in 2005 wat erkenningen betreft. De 'subsidiaire bescherming' is in 2007 van start gegaan en zorgt in feite voor de verhoging t.a.v. 2006. "De subsidiaire bescherming wordt toegekend aan de vreemdeling die niet kan worden beschouwd als een vluchteling in de zin van het Verdrag van Genève maar een risico op ernstige schade loopt in geval van terugkeer naar zijn land van herkomst." zo staat te lezen op de toelichting op belgium.be

2007, een 'goed jaar' voor naturalisaties en Belgwordingen?

Volgens La Capitale, overgenomen door DM en DS van 5 januari 2008 zijn er in 2007 11.745 vreemdelingen genaturaliseerd via de Kamercommissie naturalisaties (code 30 van de nationaliteitsverwerving) die in 2007 tweemaal samenkwam. Ter vergelijking: in 2006 werden 6.025 vreemdelingen langs naturalisatie Belg. Dit cijfers is bovengespit als antwoord op de parlementaire vraag nr 1.267 van Paul Meeus (VB) van 4/4/2007(1). T.a.v. 2006 zijn de naturalisaties dus met 95% gestegen. Belangrijk is dus te begrijpen dat de 'naturalisatie' slechts één van de 29 wegen is om Belg te worden. Naturalisatie was in 2006 goed voor 15,2% van de Belgwordingen.

Even opvallend is het hoge aantal Belgwordingen in het 1ste semester 2007, nl. 28.872, tegenover een totaal aantal Belgwordingen van 31.680 in 2006 (NIS-telling, die traditioneel lager ligt dan de telling Binnenlandse Zaken). Wanneer in het 2de semester een zelfde aantal Belgwordingen worden vastgesteld dan is het aangehaalde cijfer van naturalisties logisch: afgerond 11.745 Belgwordingen op 57.744 (extrapolatie 1ste semester naar een jaar), of 20,3%. Deze cijfers en berekeningen gebeuren onder voorbehoud, afhankelijk van de informatie van La Capitale en het feit of het hier enkel de genaturaliseerden betreft (code 30).

De opvallende stijging van het aantal nationaliteitsverwervingen kan misschien begrepen worden als een gevolg van de relatieve stijging van het aantal regularisaties de laatste jaren. Na een zeker wachtperiode kunnen geregulariseerden de procedure starten tot Belgwording. 73% van de erkende vluchtelingen sinds 1980 zijn zo door de jaren heen Belg geworden, zie tabel Nationaliteit en Belgwording (excel) van npdata.

Regularisatie en Belgwording: snelste en beste weg tot inburgering?

Het relatief grote belang van regularisatie en de nationaliteitsverwerving tot Belg geeft aan dat ze in feite de snelste en beste weg zijn tot inburgering zijn in de Belgische samenleving. De bevoegde administraties geven, binnen de hen toegestane wettelijke perken, op een humane en gecontroleerde wijze vorm aan een open samenleving. In twee stappen kunnen asielzoekers langs regularisering en Belgwording een gelijke rechtspositie verwerven als iedereen. De immigranten kunnen eveneens, langs de nationaliteitsverwerving ten volle tot de Belgische samenleving behoren. Onthaal, taal en- maatschappelijke integratie kunnen deze 'wettelijke' inburgering verder begeleiden.

Jo Vandeurzen heeft in 2003 alleszins blijk gegeven van veel empathie voor de lange aansleep van regularisatiedossiers, familiehereniging en contacten met familie van wie in het ongewisse was over de afloop van z'n regularisatieaanvraag, zie parlementaire vraag nr 43 van Jo Vandeurzen. (pdf)

Migratie per nationaliteit en gewest, 1990-2006

Genoeg stof om het oordeel en vooroordeel te voeden, maar dit alles is elementair materiaal om de discussie te voeren. Daarmee heeft npdata een zijsprongetje gemaakt voor, zoals reeds eerder aangekondigd, verder in te gaan op de migratie en wat er mee samenhangt per nationaliteit en gewest van 1990 tot 01/01/2007.

Jan Hertogen, socioloog

(1) Paul Meeus heeft het 'titanenwerk' van de intussen overleden Van Tastenhoye overgenomen door elk halfjaar overzichten te vragen van Belgwordingen en regularisering. Hij deed wat elke andere democratische politicus nagelaten heeft, dwz elementair cijfermateriaal op vragen dat niet standaard of laattijdig door BZ werd toegeleverd - wie neemt deze rol eens over van het VB? - De Crem heeft eenmaal geprobeerd maar is de mist ingegaan.