Marc-Antoon11 december 2007 – 19:22

"Het viel me op dat sommige journalisten voor hun onderzoek speciaal verlof zonder wedde moesten nemen," zei Sciot maandagavond. De bestaande mediabedrijven hebben steeds minder geld veil voor onderzoeksjournalistiek. In de plaats komt wat Sciot 'microwave'- en 'vogelpikjournalistiek' noemt. "De microwave journalisten warmen het à point persberichtje of de hapklare quote op, de vogelpik garde gooit met het pluimpje en ziet de dag van publicatie aan de reacties of het in de roos was of niet," verduidelijkte hij.

Minder specialisatie
Een andere nefaste tendens is in zijn ogen het verdwijnen van specialisatie. In zijn nieuwe job als persverantwoordelijke bij Brussels Airlines ondervindt Sciot dat aan den lijve: "Over het thema van een mogelijke kerosinetaks ben ik de afgelopen maanden geïnterviewd door twaalf verschillende journalisten van één enkele kwaliteitskrant. Ik moest dus telkens opnieuw leraar spelen en het ABC uitleggen," getuigde hij.

Dat gebrek aan specialisatie is extra problematisch omdat de spinning steeds professioneler wordt, zoals Ides Debruyne opmerkte. Debruyne, directeur van het Fonds Pascal Decroos, schat het aandeel van de onderzoeksjournalistiek in de pers momenteel op één procent. De overige negenennegentig procent is te herleiden tot verslaggeving afkomstig van, of gebaseerd op, persberischten, persagentschappen en persconferenties.

"In een vrije markt is de kostprijs determinerend voor de publicatie," zei Debruyne - waarmee hij dadelijk het cliché weerlegde dat de media zouden brengen wat het publiek vraagt ("ja maar dan alleen als dat niet veel kost"). Hij stipte ook aan dat volgens enquêtes amper 24 procent van de Vlamingen de media vertrouwt.

Geen waakhond
Uittredend jurylid Daniel Biltereyst was verbijsterd over het feit dat er bij het Fonds zo weinig aanvragen binnenkomen van de grote media. Terwijl er toch genoeg interessante, belangrijke, onderbelichte onderwerpen zijn. "Het is schrijnend hoe de Vlaamse media heel wat kansen laten links liggen om zich te ontpoppen als een kritische waakhond. De wetstraat is belangrijk, zeer zeker, maar daarbuiten zijn er heel wat andere cenakels van macht, intrige, conflict. Wat weten we van de machtsverhoudingen, de schandalen, het lobbywerk in en rond de Europese politieke instellingen? Bestaat er in Vlaanderen een kritische journalistiek over het bedrijfsleven, de academische wereld, de kerk? Of zijn onze nieuwsmedia eenvoudigweg niet geïnteresseerd of gediend met dit soort onthullingen?," vroeg hij zich af.

Het Fonds Pascal Decroos (www.fondspascaldecroos.org) is een onafhankelijke vereniging ter bevordering van kwaliteits- en onderzoeksjournalistiek, opgericht om de nagedachtenis van onderzoeksjournalist Pascal Decroos levend te houden. Het Fonds kent onder meer werkbeurzen toe aan journalisten die hun tanden willen zetten in moeilijke, maatschappelijk relevante onderwerpen. Het beschikt daartoe over honderdvijfentwintig duizend euro per jaar. Sciot en Biltereyst zagen als leden van de jury de afgelopen vier jaar enkele honderden aanvragen passeren.

Vorig jaar werden er tachtig dossiers ingediend, waarvan de jury er drieëndertig goedkeurde. Internetjournalistiek komt voorlopig niet in aanmerking. In 2009 worden de statuten mogelijks herzien.