Patrick Loobuyck25 april 2006 – 23:44

Een groot stuk van de berichtgeving, analyses en opinies die na 12 april zijn verschenen maken nu een belabberde indruk. Alles wijst erop dat we collectief slachtoffer geworden zijn van onze eigen vooroordelen en denkschema’s. De roofmoordenaars moesten wel moslims zijn, en liefst van Marokkaanse afkomst, want het zijn deze jongeren die door een gebrek aan opvoeding zich niet willen aanpassen aan onze normen en waarden. Het zijn deze jongeren – ondertussen beter bekend als kutallochtonen – die volledig ontspoord zijn en het failliet van onze cultuurrelativistische multiculturele samenleving en het crimineel gedoogbeleid aantonen. Marion Van San mocht nogmaals toelichten dat criminaliteit inderdaad cultureel te duiden is en de allochtone gemeenschappen werden op hun verantwoordelijkheid gewezen. Allochtone woordvoerders voelden zich aangesproken, riepen op om de daders in hun midden te zoeken, mee op te stappen in de stille mars en vooral om de ‘kanker’ en ‘morele chaos’ binnen de eigen gemeenschap aan te pakken.

Het is ontnuchterend en beangstigend hoe bepaalde rechtse en populistische schema’s diep geworteld zijn in ons denken over onze samenleving. Normaal houden we ons wel aan het principe dat we geen bevolkingsgroepen stigmatiseren of beschuldigen vooraleer we daar ook de nodige juridische evidentie voor hebben, maar in dit geval was het toch duidelijk? In weerwil van de cijfers, weten we toch allemaal dat onze publieke ruimtes (en zeker de stations) steeds onveiliger worden en dat afzetting in Brussel voornamelijk op conto van de allochtone jongeren is te schrijven?
Hoewel de efficiëntie van de veiligheidscamera’s omgekeerd evenredig zouden zijn met die van flitspalen, waren ze blijkbaar toch net wel efficiënt genoeg om Jean-Marie Dedecker, Filip Dewinter en Paul Beliën en zovele anderen met hen te doen besluiten dat het om jonge moslims ging wiens vader werkloos was of door een islamo-socialistische knuffelpolitiek aan werk geraakt was, dat het om islamitische roofdieren ging die buurten tot no-go area’s maken, zich niet inhouden voor normloos gedrag en bulken van het omgekeerde racisme.
De puzzelstukjes pasten zo schoon in elkaar dat elke twijfel misplaatst was. Zo werd ik vorige week voor een weekblad geïnterviewd en gaf ik te kennen dat ik op dat moment geen grote uitspraken wilde doen naar aanleiding van de roofmoord omdat we eigenlijk nog niets over de daders wisten. Misschien waren het welopgevoede jongeren, misschien waren het ontspoorde jongeren; misschien waren het hemeltergende leerlingen die veel spijbelden, misschien ook niet; misschien waren het beroepscriminelen of misschien was het een compleet geïsoleerde daad; misschien waren het derde generatie migranten, misschien nieuwkomers die hier niet eens een wettelijk verblijf hebben. Deze afstandelijke bedenkingen en mijn schroom om me negatief over ‘de’ allochtone gemeenschap uit te laten werden ietwat smalend door de journalist zelf (!) als misplaatste uitingen van politiek correct denken afgedaan.

Dit alles moet ons toch even doen nadenken. Ondanks de indrukwekkende houding van de ouders van het slachtoffer, hebben al teveel mensen zich laten vangen door de simulacra die de media en de publieke opinie ons hebben voorgeschoteld en die in de plaats zijn gekomen van een genuanceerde en bedachtzame benadering van de werkelijkheid. We hebben ons van onze zwakste kant laten zien en er zijn maskers gevallen. Wat anders in de politiek correcte taboesfeer moet blijven, kan naar aanleiding van een roofmoord waarvan de media ons zeggen dat ze gepleegd is ‘door twee jongeren van Noord-Afrikaanse afkomst’ (nergens lees je ‘vermoedelijk’ of ‘waarschijnlijk’ of ‘tot nader order’) eindelijk eens met een air van het grote gelijk naar voren gebracht worden. Hoe kritisch journalisten en opiniemakers zich anders ook uitgeven, hoe progressief, multicultureel en tolerant we anders ook wel willen denken, de voorbije weken tonen hoe vatbaar we zijn voor meningen die de maatschappelijke en publieke vooroordelen bevestigen. De voorbije weken hebben ook aangetoond door welk soort pervers discours die maatschappelijke en publieke vooroordelen worden gestuurd en ingevuld. Het gaat om een discours van onveiligheid, een gebrek aan politionele daadkracht en een clash van culturen, een discours dat bovendien allochtone jongeren en islam stigmatiseert. Het is een discours dat in haar meest brutale vorm door extreem rechts is voorgekauwd, maar nu blijkbaar heel gemakkelijk door iedereen wordt gedeeld – zelfs door de woordvoerders van de allochtone gemeenschappen.

Zondag heeft onze samenleving een waardige poging gedaan om in het reine te komen met de onzin van dergelijk geweld. Gelukkig dat er wat allochtonen hebben meegestapt, van de Turkse en Marokkaanse gemeenschappen weten we nu wel dat ze hun verantwoordelijkheid willen nemen en dergelijk geweld afkeuren. Jammer dat er niemand heeft geteld hoeveel Polen er zondag hebben meegestapt.

Patrick Loobuyck is moraalfilosoof verbonden aan de Universiteit Gent